‘We gaan naar een kleiner, mobieler en moderner leger, maar dat mobiel en modern vergeet de politiek en ze onthouden kleiner. Zo zijn alle hervormingen gegaan die ik in mijn loopbaan heb meegemaakt. Mijn vertrouwen in de politiek staat dus niet direct in het zenit.’ Aan het woord is brigadegeneraal b.d. van de Belgische krijgsmacht, Philip Van Impe. En hij maakt zich zorgen over de staat van de Krijgsmacht in België, maar ook van de NAVO. ‘Ik ben blij met de wake-up-call van Trump’, zegt Van Impe, ‘Want de onkennis over de NAVO is ronduit ergerlijk’.
NAVO als stabiel blok
De NAVO is heel belangrijk vindt Van Impe, die zelf op het hoofdkwartier van de militaire samenwerkingsorganisatie werkte: ‘De NAVO is geen militaire moloch maar een politiek-militaire verdedigingsorganisatie waarin niet militairen maar burgers het hoogste woord hebben. Het voornaamste bestuursorgaan is de Noord-Atlantische Raad met de ambassadeurs van de lidstaten en niet het Militair Comité, dat enkel technisch advies geeft aan de Raad. Dus ik hoop dat die onkennis – ook bij onze politici en journalisten – een beetje minder wordt. En ik hoop dat onze politici ook iets meer hun best doen om de verdiensten van de NAVO in het licht te stellen. Zodat mensen stilaan gaan begrijpen dat indien het lijkt alsof we de NAVO niet nodig hebben gehad, dat niet betekent dat de NAVO niet nodig was.’ De generaal neemt ons mee naar de tijd van de koude oorlog: ‘Je kunt niet bewijzen dat de afschrikkingsmacht van de NAVO ervoor zorgde dat de Sovjet-Unie geen zin had om toen een Oekraïens theater in West-Europa te creëren. Maar het gebeurde niet. Tegenover hun stabiel ondemocratisch blok, hadden wij een stabiel democratisch blok. Maar veel mensen geloven dat allemaal niet. Feit is dat we hier al meer dan 70 jaar vrede kennen.’
‘Voor veel mensen is de NAVO gewoon een door Amerikanen gedomineerd blok, en dat is het inderdaad. Maar wij waren wel blij om onder de Amerikaanse paraplu te staan; we wilden er zelfs niet van onder. Dus eigenlijk verwijten we de Amerikanen nu iets dat we zelf graag wilden, want het kostte ons weinig geld. En vandaag zijn we kwaad op de Amerikanen omdat die – en ik overdrijf een beetje – ermee willen stoppen, omdat ze vastgesteld hebben dat wij er niets aan doen en vooral de baten willen en niet de lasten.’
Een grote beer kun je alleen afhouden als je grote berenklemmen zet.
‘Na de annexatie van de Krim en steun van Rusland aan de opstandelingen in Oost-Oekraïne ben ik heel blij met de verhoogde militaire aanwezigheid van de NAVO in Polen en Litouwen. Je kunt een grote beer alleen maar afhouden als je grote berenklemmen zet. Voor mij is de grote beer nog altijd Rusland. Ik vertrouw ze niet. Hun vitale belangen zijn anders dan de onze. De Amerikanen zijn al drie presidenten verder, maar het is nog altijd diezelfde Poetin. De Russen zijn nooit democratisch geweest. Die willen eigenlijk nog altijd een tsaar.’
Militaire bijstand
‘Ik hoop dat de NAVO zich bezint. In artikel 5 staat dat een aanval op 1, een aanval op allen is. En dat we elkaar bijstaan, waarbij het gebruik van gewapend geweld een optie is maar geen verplichting. Vroeger hadden we ook de WEU, de West–Europese Unie (opgeheven in 2011 – red.), ook met een artikel V, maar dan met de Romeinse V. Daarin staat ook dat een aanval op 1, een aanval op allen is en dat we elkaar militair bijstaan. Dat gaat wel expliciet over militaire solidariteit, het artikel 5 van de NAVO zegt dat niet expliciet. Dan kunnen bondgenoten zich beperken tot diplomatiek bijstand verlenen, het trainen van een leger, of toelating geven om havens en andere infrastructuur te gebruiken. Er staat niets over de (militaire) intensiteit van de bijstand.’
‘Ik denk dat als Nederland ooit zou worden aangevallen, België zeker bijstand verleent, met fregatten, F16’s, met alles. Want onze gemeenschappelijke vitale belangen zijn dan in het geding. Maar gaan we ook resoluut solidair zijn met Oost-Polen, als Poetin daar een stukje van pakt? Of met de Baltische Staten wanneer hij daar zijn Oekraïnetactiek toepast?’
Militaire middelen
De vraag of NAVO-landen in Europa nog wel solidair kunnen zijn met de militaire middelen die er zijn, beantwoordt Van Impe positief: ‘Als we willen kunnen we wel solidair zijn. Ik denk dat er in Europa genoeg slagkracht aanwezig is om tussen te komen. Frankrijk en Engeland hebben nog de middelen om een joint operatie uit te voeren. Duitsland ook. België en Nederland kunnen samen met een grote bondgenoot zoals Frankrijk ook wel wat. Dan kunnen we de Rus wel uit Oost-Polen helpen wegjagen.’
‘Maar bestaat de politieke wil om het te doen? Want de inzet van militaire middelen is niets anders dan de voortzetting van de politiek met andere middelen zei Clausewitz destijds. Het leger is een kar, en de politiek het paard dat de kar trekt. Maar er is geen politieke eenheid op het gebied van veiligheid en defensie, en door de Brexit gaat de EU ook niet direct sterker worden.’
Inzet van militaire middelen is niets anders dan de voortzetting van de politiek met andere middelen.
Investeren
‘Als je vrede wilt bereid je dan voor op de oorlog, zei Plato. Ik hoop dat nu met Trump mensen zich beginnen te realiseren dat we moeten investeren in Defensie. Verplaats je eens in een werkloze kolenmijnwerker in West-Virginia. Aan hun kun je niet uitleggen dat wij in Europa zes weken vakantie hebben, goede, relatief goedkope zorg, bijna gratis onderwijs, maar dat we niet willen betalen voor onze Defensie, voor de NAVO. Als ik daar mijnwerker zou zijn, zou ik ook zeggen: Rot op, stop daarmee. Laat ze hun eigen plan trekken in Europa.’
‘Mensen hier moeten zich realiseren hoe we aan onze rijkdom zijn geraakt. De babyboomers zijn de meest ontevreden generatie over de EU, kijk maar naar de Brexit (vooral ouderen stemden voor een exit van Groot-Britannie uit de EU – red). Die hebben iets opgebouwd, in de beste omstandigheden en ze zeggen nu: Europa is slecht, breek het huis maar af. Maar we moeten het huis verbouwen, niet afbreken. We moeten de muren van het huis laten staan, en dan de inrichting veranderen. En tegelijk de Europese pijler van de NAVO sterker maken.‘
‘Ik hoop dat we nooit hoeven te bewijzen dat de NAVO nodig is. We zijn nu aanwezig in de Baltische Staten. Ik hoop dat de mensen die hun blik niet verder richten dan de volgende verkiezingen, over 20 jaar zeggen: zie je wel, er is niets gebeurd in de Baltische Staten. We hadden daar nooit hoeven zitten met de NAVO. Want dan heeft de afschrikking goed gewerkt.’
Nederlands-Belgische samenwerking schoolvoorbeeld
Samenwerking is dus het devies, denkt de generaal. ‘De Belgisch-Nederlandse (of de Benelux) samenwerking zie ik als een schoolvoorbeeld. Maar alleen als alle partijen genoeg doen. In België gaan we tot 2019 zakken met de defensie-inspanning naar 0,88% van het BBP, ver onder de NAVO-maatstaf van 2%. Van alle NAVO-bondgenoten doet alleen Luxemburg nog minder. Daarna gaan we tot 2030 investeren tot 1,3% van het BBP. Onze Defensie is nu een palliatieve patiënt, maar met de strategische visie die er nu ligt heeft die patiënt te horen gekregen dat hij toch niet doodgaat. Hij moet wel zijn hele leven in een rolstoel, maar hij gaat niet dood. Dus zetten we in om in 2030 weer in het peloton van de gemiddelde NAVO-landen te komen, uitgaande van de werkelijkheid van nu. Maar door de oproep van Trump gaan andere landen misschien ook meer doen, en dan zitten we als België alsnog achteraan. Maar de intentie is er alleszins vandaag om niet langer enkel te krimpen maar ook om meer te investeren. Maar gaan de volgende regeringen zich houden aan die plannen? Ik heb er niet direct een goed gevoel bi
Onze Defensie is nu een palliatieve patiënt, maar met de strategische visie die er nu ligt heeft die patiënt te horen gekregen dat hij toch niet doodgaat.
Ondanks de vergelijking met een palliatieve patiënt is Van Impe wel trots op de prestaties van de Belgische Krijgsmacht: ‘We zijn een leger dat vandaag nog geen 7% van het defensiebudget investeert, daar waar de NAVO-norm 20% bedraagt. Maar paradoxaal blijven we erin slagen ons naar de buitenwereld toe te tonen. We zitten in Mali, in Irak, de Middellandse Zee, we hadden een grote deelname in Afghanistan (vandaag nog ongeveer 75 militairen). We doen dat goed vooral omdat we goed opgeleide en gemotiveerde kaders hebben. Onze vormingen zijn en blijven zeer goed. De huidige hervormingsplannen raken gelukkig niet aan de mogelijkheden om onze kaders degelijk op te leiden. Ik ben fier op de inzet en motivatie van mijn jonge collega’s.
Philip Van Impe maakte carrière binnen de Belgische Krijgsmacht. Hij was onder meer commandant van het 93e logistiek bataljon, Branch Chief Logistics bij de NAVO, en Deputy Chief of Staff bij het Rapid Reaction Corps France. In 2014 ging hij met pensioen als Brigade-Generaal. Nu is Van Impe voorzitter van het Belgische Platform voor Leiderschap, dat de nieuwe leiderschapsdoctrine voor de Belgische Krijgsmacht ontwikkelde: Leadership by Example.
Door: Eduard van Brakel
Waardeer dit artikel!
Het Defensie Platform is gratis te bezoeken en dat blijft ook zo. Maar als je een kleine waardering over hebt voor dit artikel, dan zou dat geweldig zijn! Want in elk artikel zit (vrije) tijd, moeite en kunde. Allemaal voor een sterke Krijgsmacht! Dank voor je bijdrage!
TSja, het kan dus nog minder dan het Nederlandse Leger krijgt toebedeeld. Heeft misschien ook te maken met de economische omstandigheden in Belgie? Maar dat zou dan voor Nederland weer geen excuus mogen zijn. Feit is dat je lid bent van de NAVO, wat de generaal Van Impe dan ook terecht zegt. En dat brengt verplichtingen met zich mee.
In Nederland is de weg omhoog enigszins omhoog gegaan, ik denk wel dat een BeNeLux Leger tot de mogelijkheden behoort, ook met de Walen erbij! Waarom niet? Gezamenlijk inkopen en oefenen, het gebeurt al op grote schaal. En het is geen 1830 meer, wij gedragen ons niet als de bovenliggende partij. Wij hebben een gezamenlijk belang! De BeNeLux is overigens het perfecte voorbeeld geweest van Europese samenwerking. Drie kleinere landen hebben Europa laten zien wat je met samenwerking kunt bereiken! We doen samen met de Marine, de Land en Luchtmacht. Belgie heeft een fantastisch paraleger, wel vind ik dat de BeNeLux gezamenlijk over tanks moeten kunnen beschikken. Wellicht kunnen we een gezamenlijk Defensiebudget vormen? Dat is misschien de oplossing!
Beste Arjan, ik sluit me volledig aan bij je standpunt. Met vriendelijke groet, Philip
Dank u, generaal. Waar wij vooral last van hebben, is het gebrek aan praktische mensen. Er wordt vooral theoretisch gedacht, en m.i. blokkeert dat om goed en voldoende te investeren. Defensie is je verzekering, alleen bij ons dan wel een hele kale WA! Dit moet er minimaal een worden met beperkt casco! Dat betekent je begroting te brengen naar Europees gemiddelde!
Belgie zakt tot 2019 tot 0,88% van het BBP om vervolgens pas in 2030 op 1,3% van het BBP voor defensie te zitten ?
Hoe is dit in godsnaam mogelijk ? Er is onlangs weer een nieuwe afspraak gemaakt(de zoveelste) dat Europese Navo-landen een inhaalslag gaan maken en uiterlijk 2024 aan de 2% BBP voor defensie gaan voldoen…
Waarom gaat de politiek van een Navo-land als Belgie weer opnieuw akkoord met deze collectieve afspraak om deze vervolgens gewoon weer te frustrerenen en botweg niet na te komen en er vervolgens 6 jaar later er nog niet aan te willen voldoen ?
Ga dan als politiek van een Navo-land nergens mee akkoord en stap eruit en voor de politiek in NL en Luxemburg geld vrijwel hetzelfde.
Op deze manier maakt de politiek de Navo ongeloofwaardig.
Beste heer Pim, ik ben het met u eens! Alleen, zoals ik al zei, zullen er wel economische problemen aan ten grondslag liggen! Daarom werden bij ons in 2011 de tanks wegbezuinigd! Een beslissing die ik als ex-cavalerist tot vandaag de dag betreur! Er zat ook geen enkele visie achter. Belgie zal soortgelijke problemen hebben, maar waar wij economisch de weg omhoog weer hebben gevonden, zullen ook zij keuzes moeten maken, (zoals o.a. 3% norm van de EU)
Ik zeg niet dat het goed is, zeker niet, maar wellicht moeten we toe naar een BENELUX-leger. Daarbij denk ik dat Luxemburg wel wat meer bij kan dragen, de Belgen willen wel, maar kunnen dit nu mijns inziens eenvoudigweg niet!
Het gaat om onderling vertrouwen en geloofwaardigheid tegenover eventuele tegenstanders b.v. een Poetin in Rusland en Belgie zat gewoon als volwaardig partner aan tafel toen de 2% in 2024 als eindoel afgesproken is…
Nederland en Belgie hebben tanks massaal afgeschaft maar hebben wel fors in wielvoertuigen geinvesteerd het is ook duidelijk een keuze die men heeft gemaakt.
P.S. De VS zijn druk bezig hun Stryker wielvoertuigen die men wil gaan inzetten in Europa te voorzien van zwaardere wapens mischien iets wat NL en B ook moeten overwegen.
Belgie doet ook een aantal zaken ook goed, men heeft alvast een groot bedrag gereserveerd voor toekomstige vervanging van de mijnenjagers en fregatten en zijn daarmee verder als Nederland !
Luxemburg is het rijkste land van Europa en de EU en tweede rijkste land ter wereld en geeft het minste uit aan defensie daar mag men van verwachten dat ze zich veel meer inzetten.