Willemsorde: wat we van helden kunnen leren

Op vier december wordt de Militaire Willemsorde weer uitgereikt. Voor de tweede keer in zestig jaar. Majoor Gijs Tuinman krijgt hem. Een nieuwe held voor ons land. Een nieuwe held die zich ook bezig hield met nieuwe leiders, met leiderschap. Practise what you preach, was voor hem niet alleen een motto, maar hij bracht het ook echt in praktijk. Een voorbeeld voor militairen, maar ook managers, en werknemers. Op de waarschijnlijke benoeming van Tuinman wordt vrij divers gereageerd op de bekende internetsites. Mensen die de benoeming steunen, maar ook veel aanvallen. Aanvallen op Defensie, aanvallen op het feit dat hij ‘gewoon’ zijn werk gedaan zou hebben. En kritiek op het feit dat Kroon niet meer zou ‘voldoen’ als held.

Wat Kroon heeft gedaan was heldhaftig en staat buiten kijf. Dat het een op-en-top-militair is ook. En dat het soms een ongeleid projectiel is ook. Juist daarom heeft hij het leiderschap gehad om die heldendaden te kunnen doen. Mensen die altijd voor zekerheid en veiligheid kiezen, en nooit risico’s nemen, zijn niet de mensen die zich onderscheiden. Kroon is dan wel ongeleid, maar durft risico’s te nemen en kan goed functioneren onder stressvolle situaties. Daardoor kwam hij in situaties terecht die risicovol waren, en stressvol. En in die situaties deed hij meer dan verwacht werd. In in die situaties hield hij vast aan voor hem belangrijke normen en waarden.
Tuinman deed ook meer dan verwacht werd. Voor acties in Afghanistan werd hij al onderscheiden wegens moed. En tijdens de procedure voor het krijgen van die onderscheiding (Bronzen Leeuw), onderscheidde hij zich nog meer. Onder meer in een situatie waarin een commando sneuvelde, en de groep van Tuinman terugging om hun collega te redden, terwijl ze zwaar onder vuur liggen.
De meeste mensen – ook ik niet – kunnen zich niet voorstellen hoe dat moet zijn. De meeste mensen die van achter hun toetsenbord kritiek uitoefenen, zijn niet de geboren leiders zijn die hun mensen door de grootst mogelijke crisissituaties leiden, omdat ze vasthouden aan hun belangrijkste waarde.
Nieuwe leiders worden gevraagd bij Defensie. Bij selectie wordt tegenwoordig al gekeken of iemand aan de basiseisen voor de waarden Moed, Toewijding en Veerkracht voldoet. Ik weet niet of dat in 1998 ook al zo was, maar wellicht was ik dan niet door de keuring van de KMA heengekomen, Tuinman in ieder geval glansrijk.
Marco Kroon sprak ook al van zijn allerbelangrijkste waarde; never leave a man behind. Tuinman sprak in een interview over exact dezelfde waarde die belangrijk was. Die waarde, om nooit iemand achter te laten, was zo sterk dat Tuinman zijn leven in de waagschaal stelde om de – uiteindelijk toch gesneuvelde – commando Kevin van de Rijdt te redden, ondanks vijandelijk vuur, en mogelijk een relatief veilige weg terug.
Waarden. Van helden weten we dat de waarden zo belangrijk zijn dat ze hun leven ervoor willen geven. En dat is het belang van helden voor onze samenleving. Waarden hebben nooit met geld verdienen te maken, of met dure spullen, maar wel met intrinsieke motivatie om iets voor een ander te doen. De intrinsieke motivatie om zelfs te koste van je eigen leven vast te houden aan de hoogste waarde die je hebt voor jezelf.
En dat is iets waar veel managers in het bedrijfsleven ook een voorbeeld aan kunnen nemen. Waar veel bedrijven een voorbeeld aan moeten nemen. Wat is de allerbelangrijkste waarde die je hebt als mens en organisatie? En hoever ben je bereid te gaan om naar die waarde te leven. Want zonder waarden, ben je waardeloos. Met waarden waardevol. En als je waardevol bent, kun je jezelf onderscheiden. Zoals Gijs Tuinman.
nb: Foto via www.veteranendag.nl