Samen doelen bereiken is echt iets dat je bij de Krijgsmacht leert’

Als jonge twintiger zat hij als pelotonscommandant van de Luchtmobiele Brigade in Irak en Afghanistan.  Nu is hij begin 40 en is hij voor de VVD wethouder in Bergen op Zoom. ‘Het gaat allemaal om mensen’, zegt Barry Jacobs. ‘Dat was zo bij Defensie, en werkt ook zo in de lokale politiek.’ Een interview over Defensie, leidinggeven en transparantie.

Voordat Jacobs wethouder werd, was hij niet alleen militair geweest: Hij verdiende ook zijn sporen in het bedrijfsleven als implementatiemanager bij chemieconcern SABIC, en ook was hij gemeenteraadslid, lijsttrekker en fractievoorzitter. Allemaal functies waar leidinggevende capaciteiten voor nodig zijn, en waar de basis voor werd gelegd op de officiersopleiding aan de KMA, waar Jacobs in 1998  instroomde als infanterist. Daarover zegt Jacobs: ‘Ik koos ooit voor de KMA om iets te willen bijdragen aan de wereld. En voor mij was het zoals CDS Peter van Uhm zei: Ik koos het wapen. Ik ben ook blij dat ik in mijn uitzendingen naar Irak en Afghanistan een steentje bij heb kunnen dragen. Maar daar zat toen ook het avontuur in, en een stukje erkenning dat je op de KMA wordt aangenomen: Het is sportief, het is studeren, en het is leidinggeven. Het gaat om werken met mensen. ‘

‘Ik leerde hoe anderen in mijn team succesvol konden zijn’

En dat werken met mensen trok Jacobs door na zijn opleiding in Breda. Hij ging naar Luchtmobiel en werd PC. Jacobs: ‘Bij de infanterie sta je tussen die gasten in, je hebt het net zo koud als die anderen, en je slaapt nog minder, maar je bent wel verantwoordelijk voor zo’n peloton van 30 man.’ Bij Luchtmobiel, en later als instructeur op de KMA leerde hij dat hij flexibel kon zijn met zijn leiderschapsstijl. Hij lacht: ‘Degenen die mij kennen van de officiersopleiding op de KMA, kennen mij als de rechtlijnige Jacobs. En dat was toen ook wel zo. Maar later leerde hoe ik mijn stijl van leidinggeven ook kon aanpassen aan de situatie. Ik was alleen nog directief als het echt moest tijdens de uitzending, maar anders zocht ik de samenwerking. Dan was ik heel transparant over de opdracht, over wat we moesten gaan doen. Wat ik leerde was om ervoor te zorgen dat anderen in mijn team succesvol konden zijn. Misschien dat ik me daar toen niet eens altijd van bewust was, maar dat zat er wel achter bij mijn twee functies bij Luchtmobiel, maar ook toen ik als second op de KMA cadetten opleidde en als docent internationale veiligheidsstudies op de KMA.’

Lessen uit het leger toegepast

Na zijn tijd bij Defensie ging Jacobs werken voor chemiebedrijf SABIC, en daar paste hij de lessen die hij leerde bij de Krijgsmacht ook toe: ‘In het leger leerde je dat  je mensen verantwoordelijkheid moest geven als je wilde dat er wat gebeurde. Bijvoorbeeld iemand die zijn wapen niet schoonmaakt verantwoordelijk maken voor de onderhoudsmiddelen van het peloton, die gaat dan zorgen dat hij zijn wapen wel orde heeft, en dat de anderen geen puinhoop van die onderhoudskist maken. Die hele simpele dingen zitten er bij mij ingesleten. En ik doe echt niet alles goed, maar ik liep wel ’s nachts met de operators mee door de fabriek om te zien wat hun werk inhield.’

‘We zijn toen ook flink bezig geweest met optimaliseren van werkprocessen en organisatiecultuur, en samen doelen bereiken’, zegt Jacobs, ‘Dat is echt iets wat je bij de Krijgsmacht leert: wat willen we bereiken, wat is mijn rol daarin, en de rol van mijn eenheid en neveneenheden.’ Daarna werd hij verantwoordelijk voor een grote SAP-implementatie. ‘En ik weet niet eens hoe SAP werkt’, lacht de wethouder, Ik moest dus vertrouwen geven aan de mensen die met SAP gingen werken. Ik kon niet als implementatieleider alle problemen zelf oplossen. Mijn grootste succesfactor is geweest dat ik naar de planmanagers van de fabriek ben gegaan en heb gezegd: ‘Jongens als je wilt dat het een succes wordt heb ik sowieso drie man dedicated nodig om dit te gaan leren, want zij moeten succesvol gaan zijn.’ En dat lukte volgens Jacobs: ‘In de Verenigde Staten was er net zo’n vestiging als hier in Bergen op Zoom, maar die Amerikanen hadden alles meer centraal gehouden. En je weet: het systeem creëert shit, en de mensen creëren shit, maar wij hadden onze mensen geleerd om de shit op te lossen, terwijl in de Verenigde Staten de problemen alleen maar groter werden. Ik gaf mensen vertrouwen en zorgde dat ze alle informatie hadden en de implementatie slaagde.’

Ook in de politiek probeert Jacobs waar mogelijk vertrouwen te geven, al stak – zeker in zijn begin periode als raadslid – de rechtlijnige Jacobs nog wel eens de kop op. ‘Ik was mijn betogen als gemeenteraadslid wel eens begonnen met het voorlezen van welke lokalen allemaal leegstonden, maar toen werd ik in 2018 zelf wethouder Onderwijs’, vertelt de oud-luchtmobieler. ‘Ik zou het wel even gaan aanpakken, maar toen had ik opeens te maken met schoolbesturen die niet on speaking terms waren met elkaar. Ik moest dus aan de bak met het terugwinnen van vertrouwen in de gemeente, maar ook het vertrouwen onderling. En nu, 2,5 jaar later is het me gelukt om met de schoolbesturen te komen tot een plan voor integrale onderwijshuisvesting.’

Sterk maken voor de Krijgsmacht

Jacobs staat net als vier jaar geleden voor de VVD op de lijst van kandidaten voor de Tweede Kamer. ‘Als enige militair of oud-militair’, zo benadrukt hij. En voor militairen wil hij zich sterk maken, als hij in de Kamer wordt gekozen. ‘Toen ik bij de VVD actief werd zat ik nog bij de Krijgsmacht, en toen dacht ik al: als ik de Krijgsmacht en de belangen die spelen eens zou kunnen vertegenwoordigen in Den Haag…’

‘Want de staat van de Krijgsmacht is nu zorgwekkend’, vindt Jacob, die zijn visie op Defensie ontvouwt. ‘We moeten hard aan de slag om van onze Krijgsmacht weer een fitte organisatie te maken. Er moet een substantieel bedrag bij. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren al stappen gezet, maar met 1,48% van het bruto binnenlands product voldoen we nog lang niet aan de binnen de NAVO afgesproken norm van 2%. Voor de VVD is het de komende kabinetsperiode van belang om minstens te gaan voldoen aan het Europese NAVO gemiddelde van 1,8%. Er komt volgens de doorberekening van ons verkiezingsprogramma 3 miljard euro bij. Dit is nadrukkelijk slechts een eerste stap. Wanneer ons economisch herstel voorspoedig verloopt, zullen we ook sneller aan de volledige NAVO norm moeten voldoen. Ik vind dat deze afspraak er niet voor niets is. We hebben deze afspraak met onze bondgenoten gemaakt in het belang van onze veiligheid.’

En voor militairen moet het werken bij Defensie weer leuk worden, vindt de liberaal: ‘Wat dit voor mij altijd betekende, is dat je als militair graag aan mooie oefeningen wilt deelnemen, waar je met je team kunt presteren. Als professional wil je kunnen beschikken over de beste uitrusting en een wapensysteem waarmee je de vijand serieus pijn kunt doen. Hoe professioneler onze krijgsmacht, hoe aantrekkelijker het is om ervoor te werken. Zorg voor personeel en materieel gaan dus hand in hand. Precies zoals we in onze militaire opleiding geleerd hebben.’   

Ook leuk: bekijk hier de Scherpschutterspodcast met Barry Jacobs en Gijs Tuinman

Door: Eduard van Brakel