De rol van de CDS moet worden versterkt en de koninkrijkjes binnen Defensie moeten worden gesloopt. Ook moet het besturingsmodel voor de Krijgsmacht ingevoerd worden zoals het werd bedoeld door de commissie Franssen. Overste b.d. Paul van Campen spreekt duidelijke taal, zoals het een Limburgse Jager betaamt. ‘Niemand heeft gekeken of we wel de goede dingen deden tijdens de euro gedreven bezuinigingen. Nu gaan we weer kijken of we de dingen beter kunnen doen, en dat betekent dat we de doorgeslagen centralisatie misschien deels terug moeten draaien, met als kernvraag, waar heeft het gecentraliseerde beleid precies gewerkt?’
Naam: Paul van Campen
Jaar in dienst: augustus 1976
Jaar uit dienst: oktober 2015
Onderdeel: Landmacht, infanterie
Zesduizend man in het veld
Paul van Campen begon in 1976 op de Koninklijke Militaire Academie in Breda en maakte de Koude Oorlog nog volop mee, met de bijbehorende oefeningen en troepensterktes. Het ging toen in de jaren ’80 en ‘90 van de vorige eeuw wel wat anders dan nu met de oefeningen. Van Campen: ‘Ik werkte als plv S3 onder de toenmalig majoor Mart de Kruif (De latere C-LAS – red) bij de Limburgse Jagers en de 41 Ltbrig. Hoogtepunt was toen er in 1993 in één jaar tijd drie brigadegeleide oefeningen, dus de hele brigade eruit in het open veld, en ook een divisiegeleide oefening werden gedraaid. Dus echt FTX, met een rivierovergang , luchtmobiele acties met echte helikopters, 5 á 6.000 man in het veld, met afstanden tussen CP-en en logistiek die nu ondenkbaar zijn met reële tijd/ruimte factoren. Dat is nu gecomprimeerd op oefenterreinen en dan bijt je al snel in elkaars staart.’
Ervaring heeft hij genoeg, en ondanks dat hij al met FLO is, klopt zijn hart nog voor de Krijgsmacht. Trots is Van Campen op zijn loopbaan, drie keer werd hij uitgezonden, onder meer twee keer naar voormalig Joegoslavië in IFOR 1 als compagniescommandant van het B-Team 1(NL)Mechbat in Jajce in Bosnië en naar Kosovo in 1999 met KFOR 1. Maar de infanterist ging ook in 2003 als contigentscommandant NL naar Afghanistan in ISAF III/6.
Leven en dood
Het drama Srebenica had zich in juni 1995 voltrokken en van Campen zag in maart 1995 tijdens een verkenning in Srebenica, met eigen ogen een loose-loose operatie. Ook daar leer je enorm van. Met de informatie die zijn eenheid had, is later in de onderzoeken niets gedaan, zegt de overste b.d. Maar op zijn daaropvolgende uitzending met IFOR 1 in Bosnië is hij wel heel trots: ‘Dit was na alle VN-blauwhelm-operaties de eerste NAVO-operatie. Ik had daar een eenheid van 200 man: tankpeloton, anti-tank-peloton, 2 infanteriepelotons, een gigantische verzorgingsclub. En ik zat op meer dan een uur afstand van het bataljon, dus mijn golden hour was afvoeren op de Engelsen. Want er zaten teveel bergketens tussen. We hebben veel geluk gehad, je denkt we komen niet allemaal terug, maar dat is toch gelukt. Mijn intentie was: prioriteit 1 is de opdracht en prioriteit 1 is ook de mensen. Ik besefte goed dat ik ze soms op leven en dood moest wegsturen. Ik deed er dus alles aan mijn ogenschijnlijk strijdige prioriteiten te verenigen door goede schriftelijke en mondelinge bevelen en besluitvorming met mijn team.’
‘2% BNP is een gave richtlijn’
Zijn ervaring leidde hem ook naar de permanente vertegenwoordiging van Nederland bij de NAVO en daar bracht Van Campen onder de vleugels van ambassadeur Majoor (what’s in a name) de sombere boodschap naar de NAVO-International Staff dat Nederland de laatste draconische bezuiniging onder Hillen ging doorvoeren. Die bezuiniging was de nekslag voor Defensie. De NAVO- reactie op het brengen van de Nederlandse uitleg (The Credit Crunch brief) was volgens van Campen onthutsend: ‘Ze zeiden: Paul , you’re doing this since 1990 and what’s the guarantee you won’t be doing this in the near future?’ Van Campen maakte, na het eenzijdig terugtrekken uit Uruzgan, direct de gevolgen mee, doordat hij buiten alle informele overleggen viel, en tijdens formele overleggen moest zwijgen. Zo werkt diplomatie.
En dat terwijl hij ook had gezien hoe het wel kon: ‘Ik heb gezien dat je goed moet overleggen met de NAVO, want dan denken ze mee, bijvoorbeeld de Denen doen dit erg goed. Maar wij, Nederland, doen dat niet. Wij overleggen nooit. Wij moffelen onze NAVO-examens weg, terwijl we weten dat we bij de NAVO al in 2008 bekend stonden als Anorexiapatiënt en sinds 2011 als paria’s. Ondanks het geld dat er nu bij komt, zijn we dat eigenlijk nu nog steeds omdat 20 jaar kaalslag echt killing was. We hebben ons al die jaren gericht op eurogedreven bezuinigingen en centralisering en daar plukken we nu de wrange vruchten van. Je ziet nu dat er een aantal reorganisaties weer terug worden gedraaid, zoals P-mandaten en dat is goed. Want je ziet dat als je jezelf opeet door de investeringen zo omlaag te brengen je eigenlijk niks meer over houdt: je hebt veel te weinig schepen, veel te weinig vliegtuigen, veel te weinig logistiek, onvoldoende cyber, en je hebt geen politieke visie. En vier keer anderhalf miljard extra van het kabinet gaat dat niet oplossen. Die 2% BNP is natuurlijk niet heilig, maar het is een gave richtlijn voor een gezonde Krijgsmacht. ‘
MDV en De Raven
Een gezonde Krijgsmacht is wat van Campen wil. En aan een gezonde Krijgsmacht heeft van Campen op veel manieren bijgedragen. Zo was hij, met een heel klein team, onder meer de architect van de huidige MDV-opleiding en was hij bataljonscommandant van het schoolbataljon Zuid, met alle aspecten van ketenmanagement en 1500 leerlingen in opleiding per jaar. Daarnaast was van Campen direct en indirect betrokken bij een aantal zeer bepalende gebeurtenissen voor de Nederlandse Krijgsmacht. We laten de overste weer zelf aan het woord: ‘Ik ben bij DOBBP onder de bezielende leiding van, toen, kolonel Mart de Kruif de geestelijk vader van de Raven geworden. Ik koos dat ding in nauwe coördinatie met de Militaire Luchtvaart Autoriteit en de operationele eisen. Het moest een vliegende verrekijker worden, en werd een groot succes in Afghanistan. Het KCT en andere infanterie liet dat ding bijvoorbeeld na een indicatie over een mogelijke hinderlaag (via de tolk die inluisterde op het Talibannet) over een heuveltje kijken, de taliban werd gespot, en dan kon de sniper die naar
Je hebt veel te weinig schepen, veel te weinig vliegtuigen, veel te weinig logistiek, onvoldoende cyber, en je hebt vooral geen politieke visie. En vier keer anderhalf miljard extra van het kabinet gaat dat niet oplossen.
Precaire zaken: Bushmaster en het SF schiethuis
Van Campen vervolgt: ‘Ik werd, ook bij DOBBP, belast met 2 precaire zaken in opdracht van Mart de Kruif. Eerst de vervanging van het lichte voertuig in Afghanistan. Want het voertuig ter vervanging van de Mercedes Benzen waar de P-CDS conceptuele voorkeur naar uitging, bleek de Italiaanse IVECO te zijn (16 ton). Uiteindelijk kwam de Bushmaster, en die woog 30 ton. Hoe dat is gegaan? Ik deed samen met DMO de presentatie bij de P-CDS. Die zei: doe dat ook maar bij de CDS, dat was toen Dick Berlijn. Wij naar de OPS-kern, doen weer de presentatie en zeggen: wij bevelen de Iveco aan. Wij als werkvolk moesten buiten OPS-kern wachten op de beslissing. Toen CDS Berlijn de OPS-kern versneld uitliep, omdat de nacht ervoor twee doden waren gevallen in Afghanistan in een helikopter crash, zei hij aan mij, in het voorbijgaan, te hebben gekozen voor IVECO, conform het advies. Toen het hoofd DMO verwerving (Ad van der Geijn) echter uit de OPS-kern kwam, bleek echter al snel dat de Italianen de IVECO niet versneld wilde leveren. Toen is ter plekke gekozen voor de Bushmaster en zijn er teams naar Australië gestuurd om het rond te maken en kwamen er dus 50 Bushmasters. Het hangt van toevalligheden aan elkaar, maar uiteindelijk heeft dat dus wel mensenlevens gered, soms zit het mee…’
Het andere precaire heeft juist geen mensenlevens gered: ‘Ik heb het over het schiethuis voor de Special Forces (SF). Er was geregeld dat alle Special Forces van de BBE, KCT, en Mariniers bij elkaar zaten. Met hen inventariseerde ik de plannen waar een schiethuis SF aan moest voldoen, ook om met scherp te schieten. Daar is toen in DOBBP een plan voor geschreven, maar dat plan kwam later klaarblijkelijk ergens onderop de stapel toen er een miljard werd bezuinigd door Hillen. En dan weet je nu dat er een sergeant van het KCT is omgekomen in een ondeugdelijke schiethuis. Dat besluit heeft dus een mensenleven gekost, soms zit het tegen…’
Het AOW-gat
Nu is hij met FLO, maar uitgestreden is hij nog lang niet. Van Campen stelt zich verkiesbaar voor het Verantwoordingsorgaan van het ABP en daar heeft hij goede redenen voor: ‘Toen ik met FLO werd ik geconfronteerd met het AOW-gat en heb ik drie medailles groot model ingeleverd. Echter, ik heb nooit iets terug gehoord op mijn brieven met medailles aan de VVD-ers Zijlstra en Teeven en PvdA-er Eijsink. En dat terwijl lager gegradueerden onder het bijstandsniveau terechtkwamen, toen knapte er iets. Ik was daar woest over. Maar het probleem is niet alleen de politiek. Het probleem is ook Defensie. De politiek moet de randvoorwaarden invullen, bijvoorbeeld de 2% NAVO-norm. Dat het uiteindelijk zelfs leidt tot onnodige doden zoals in het geval van 2 man in Mali en een sergeant van het KCT bij een ongeschikt schiethuis is in en in triest, temeer omdat we zelf bijvoorbeeld met die bezuinigingen bijna de hele kwaliteitscontrole eruit gesneden hebben bij DMO.’
Uiteindelijk kostte dat de minister haar kop, waarna CDS Tom Middendorp solidair met haar was. Ook daar heeft de officier b.d. een duidelijke mening over: ‘Hennis heeft als eindverantwoordelijke het enige juiste gedaan door op te stappen. CDS Middendorp heeft zijn militair advies voor Mali inzake medische helikopters aangepast door een opgelegde bezuiniging, maar dat is uiteindelijk niet door de Tweede Kamer geaccepteerd. Ik respecteer waarom hij, door het rapport, is opgestapt. Ethiek is geen elastiek.’
Naar het verantwoordingsorgaan ABP
‘Ik gebruik de metafoor van de baksteen met buitenzijden en binnenzijden voor Defensie. Extern, de buitenzijde, met de conjunctuur die nu hoog is, daar kan Defensie niets aan doen. Als er hoogconjunctuur is, heb je weinig mensen. Maar het huidige verloop (macro richting 7000 vacatures) is het gevolg van jarenlang oorlog voeren tegen het eigen personeel en werpt nu ook zijn wrange vruchten af. Kwalitatief is het wegrennen van kritiek personeel, zoals Logistiek, ICT, GNK, SF en techniek echt fnuikend omdat het een onvervangbare braindrain is. Dit komt door de complete uitholling van Defensie. Dat kan Defensie zichzelf deels aanrekenen: regeren is immers vooruitzien. Daarnaast heb je ook nog andere maatschappelijke trends zoals de stijging AOW-leeftijd, de pensioenpremiestijging door de veel te lage rekenrente en wellicht onnodige pensioenstelsel wijzingen, en dat speelt niet alleen bij Defensie. Die zaken zijn ook de reden dat ik geopteerd heb voor het verantwoordingsorgaan van het ABP.
Kwalitatief is het wegrennen van kritiek personeel, zoals Logistiek, ICT, GNK, SF en techniek echt fnuikend omdat het een onvervangbare braindrain is.
Onrechtvaardig UGM-gat
Ik wil wat doen omdat we voor grote besluiten staan. Bij Defensie is het UGM-gat bijvoorbeeld ook onrechtvaardig. Defensie gaf nooit inzage hoeveel dat zou kosten noch maakte dit inzichtelijk voor de politiek die zelfs is voorgelogen. Angelien Eijsink (PvdA en nu uit de politiek) heeft in november 2015 tegen mij persoonlijk gezegd dat het 2 miljard zou kosten. Dat was een leugen. Opeens was het zomaar 600 miljoen, aldus de toenmalige HDP in bespreking met de Vaste Kamer Commissie Defensie. En nu wordt het AOW-gat plots wel betaald uit de Defensiebegroting. Ik zou willen dat Defensie nu eens concreet aangeeft wat die laatste reparatie heeft gekost, want het blijft een gekunstelde, ondoorzichtige constructie die nog steeds voor onrust zal zorgen mede door de negatieve belastingeffecten. Het Kabinet en Kamer kunnen nog het UGM-gat repareren, want dat hebben ze voor zichzelf ook gedaan met APPA. In dat geval kunnen de kosten van de hele AOW-compensatie, die Defensie nu zelf betaalt, afgetrokken worden van die UGM reparatie. Complexiteit is geen argument meer want die complexiteit komt voor uit het jarenlange eigen falen mee te denken met het personeel.’
Slapende Directie Personeel
Van Campen keert weer terug bij zijn baksteen-vergelijking: ‘Bij de interne zijde van de baksteen hoort bijvoorbeeld de Directie Personeel die heeft zitten slapen bij de WUL, de AOW-leeftijd met een AOW/UGM-gat, die een RVU-boete gewoon laat terwijl ze die jaren geleden al hadden moeten aanvechten. Wat let ze om het nu nog te doen, maar het gebeurt wéér niet!’ Volgens de overste heeft de HDP zitten slapen, want het is al jaren bekend dat de AOW-leeftijd omhoog ging en dat het personeel op de nullijn bleef staan. Gepassioneerd zegt hij: ‘Maar sindsdien is door de HDP alleen maar oorlog gevoerd met het personeel en daarom is het vertrouwen weg. Nu heeft Mindef Bijleveld moed getoond met een heel goed Defensieplan, tenminste een leuke aanzet, maar ik denk nog steeds: eerst zien dan geloven. Defensie heeft het arbeidvoorwaardenoverleg weer tot 3x toe geschoffeerd, omdat ze weer niet klaar zijn met het ouderenbeleid en de einde-dienstregelingen van nieuw en oud, de FPS vervangen en een operationele leeftijd vaststellen. Waar blijft de beloofde verjonging en wat doet dat nu met de inzetbaarheid van de Krijgsmacht? Dit had al jarenlang geleden gereed moeten zijn. In het bedrijfsleven zou men allang zijn ontslagen zijn met zo’n track record…’
En dat de onduidelijkheid nog steeds vooral het jongere personeel treft doet hem zeer: ‘Het personeel moet concreet weten wat het voor hen betekent anders blijven ze weglopen. De huidige FPS-2 mensen (hef die term op!) moeten bijvoorbeeld concreet horen of ze naar de KMS kunnen en wanneer. Wees eerlijk! Dat gebeurt nog steeds niet. Niemand heeft gekeken of we de dingen goed deden dan wel de goede dingen deden tijdens de euro gedreven bezuinigingen. Nu gaan we weer kijken of we de dingen beter kunnen doen, en dat betekent dat we de doorgeslagen centralisatie misschien terug moeten draaien. Want heeft het compleet gecentraliseerde beleid wel echt zo goed gewerkt?’’
Maar sindsdien is door de HDP alleen maar oorlog gevoerd met het personeel en daarom is het vertrouwen weg.
Misstanden bij Defensie
Er is veel te doen over cultuur bij Defensie de laatste tijd. Er zijn behoorlijk wat misstanden aan het licht gekomen. Van Campen zou graag zien dat het anders gaat bij zijn geliefde Krijgsmacht: ‘De cultuur die ik zou willen, dat is transparantie waar mogelijk. Hoeveel schandalen zijn niet door halsstarrigheid jarenlang voortgesleept? Waarom gaan de nabestaanden van de onnodige doden allemaal naar de rechter? Je moet je je afvragen, waarom dat misgaat. Is je communicatie wel goed? Is de juridische dienst wel goed bezig? Bij Defensie kruipen we altijd in de egelstelling. Er is blijkbaar altijd weer een jurist die wat vindt. Toen ik Bij DOBBP zat, waren er veel roadblocks op uitzendingen, mensen die daar te hard op af reden werden beschoten en, soms, ook gedood. Toen zei iemand: kunnen we ze niet waarschuwen met een sterke lamp? ‘Nee’, zei een jurist ‘want dan kunnen ze verblind worden’. Toen heb ik die jurist opgebeld: ‘Ik vind het prima dat ze verblind kunnen worden, maar dan doen we het toch niet. Dan schieten we ze wel gewoon dood. Over doodgaan……. dat nemen we in trainingen in oefeningen mee. Als we gaan vechten, bijvoorbeeld tegen de Russen komen er heel veel doodskisten terug. Dat weet je, dat is precies de wetenschap waar elke militair mee is opgegroeid . Maar doden horen er niet te vallen in Mali bij een oefening, of in een schiethuis. Of doordat we geen lamp mogen gebruiken.’
‘Zaken met gevoel afhandelen’
De minister en CDS hadden gelijk na dat ongeluk met die mortieren in Mali Mea Culpa moeten zeggen vindt Van Campen: ‘En ze hadden gelijk zelf goed onderzoek moeten doen, daar hoor je geen commissie (OVV-rapport) voor nodig te hebben, en je moet riant optreden voor alle kosten voor de nabestaanden, zodat de nabestaanden zeggen: dat heb je netjes gedaan. Het gaat niet om het bedrag, het gaat om de zorg. Want hoe vaak komt het nou voor dat je een dode hebt? Moet je nabestaanden (bijvoorbeeld bij de ontplofte mijn in het leslokaal) vele jaren laten wachten? Moet je mensen die giftige verf hebben ingeademd, laten wachten tot ze dood zijn? Dat soort dingen moet je oppakken zonder dat juristen feitelijk de macht hebben en de zaak traineren. Je moet die zaken serieus nemen en met gevoel afhandelen’
Want dat is Paul van Campen, een gevoelsmens. Maar ook een man die rustig bleef toen hij achter een zelfmoordaanslag in Afghanistan stond. En dat gevoelsmens zou het wel weten wat hij zou doen als hij in plaats van Bijleveld minister van Defensie zou zijn: ‘Ik zou met een frisse crew willen beginnen, de militaire en ambtelijke top dus rigoureus herschikken, met Jaap Reiling die Prestatiemanagement bij de overheid doceert aan de Universiteit van Leiden. De rol van de CDS moet worden versterkt en de veelal civiele koninkrijkjes binnen Defensie moeten worden gesloopt door het oorspronkelijke plan van de commissie Franssen in te voeren. Er moet een eind komen aan nevengeschiktheid, met grotere zeggenschap voor de CDS. Voorts zou ik ontstellend goed luisteren naar de operationele commandanten te velde en de rest van het personeel.’ Van Campen blijft een gevoelsmens, want hij creëert een nieuwe functie die alles met gevoel te maken heeft: ‘Veel grote bedrijven hebben een geluksofficier – dat is de thermometer in een bedrijf – nou, dat lijkt me nou eens een mooie baan voor mij bij Defensie.’
Je kun nog tot 28 april voor Paul van Campen stemmen voor een plek in het Verantwoordingsorgaan van het ABP op FNV lijst 1 C, bij Pensioengerechtigden waaronder ook alle UGM en UKW-ers vallen!
Door: Eduard van Brakel