Minister Bijleveld, veel succes: er is genoeg te doen

Geachte mevrouw Bijleveld,
Gefeliciteerd met uw nieuwe baan: minister van Defensie. Je moet het maar kunnen in deze tijd waarin de wereld onveiliger wordt, en de Krijgsmacht de afgelopen jaren zijn best heeft gedaan om daar een steentje aan bij te dragen. En ja, deze zin klopt helaas, gezien het vernietigende OVV-rapport waardoor uw voorganger moest opstappen, en gezien klokkenluiderszaken en rapporten daarover waar Defensie ook geen lering uit heeft getrokken.
Mevrouw Bijleveld, ik heb respect voor het feit dat u het aandurft om bij Defensie aan het roer te gaan staan. Er is heel veel werk te doen. Mooi werk te doen, belangrijk werk te doen. Ik hoop dat uw missie het op orde brengen van de Defensie-organisatie is, het nog meer verhogen van het budget, het stoppen van de leegloop, het zorgen voor een cultuuromslag. Zodat de mannen en vrouwen die uitgezonden worden, die in levensgevaarlijke situaties ingezet worden, hun werk goed getraind, met goed materiaal, zo veilig mogelijk kunnen doen.

Gebrek aan kennis bij politiek

Aan uw zijde staat een echte roerganger, een luitenant-admiraal van de Marine, Rob Bauer, die zich zijn start wat anders had voorgesteld, zo zei hij. Het was ook een wat sobere commando-overdracht, in een vrijwel lege hangar, zonder dat daar politici bij waren. En dat laatste was best een beetje schandalig, vond u ook niet? De afstand tussen politiek en krijgsmacht en het gebrek aan kennis over de krijgsmacht bij politici kan bijna niet symbolischer worden weergegeven. Zoals veel politici ook in het OVV-debat met voormalig minister Hennis aangaven van toeten noch blazen te weten als het gaat om Defensie.
Mevrouw Bijleveld, u heeft ook weer een staatssecretaris aan uw zijde: Barbara Visser van de VDD is het. Als oud-landmachter beloof ik hierbij geen grapjes te maken over haar achternaam, zeker niet nu er eentje de hoogste militair is. Ik hoop dat u genoeg van Defensie weet, om te snappen welke slechte grap ik hier toch maakte, minister, ik zal de hele Marine wel weer over me heen krijgen. Maar het feit dat er een staatssecretaris komt, geeft aan dat Defensie belangrijker wordt gevonden. Tenminste, dat hoop ik. Ik hoop niet dat het symboolpolitiek is om die militairen maar tevreden te houden. Dat zou echt slecht zijn. Dus ik ga er vanuit dat het is omdat Defensie weer opgebouwd moet worden.

Kaalslag stoppen

U staat voor een enorme taak mevrouw Bijleveld: de kaalslag moet omgedraaid worden. Defensie moet niet meer kaalgeslagen worden, maar slagen kunnen winnen. Er zijn nieuwe schepen nodig, meer JSF’s, meer tanks, meer artillerie, meer KMAR, meer logistiek, meer luchtafweer, meer drones, meer intel, meer cyber, meer gevechtsvoertuigen, meer wapens, meer helmen, meer mensen eigenlijk alles meer. Gelukkig lijkt het erop dat er een CAO wordt afgesloten, waardoor militairen het qua arbeidsvoorwaarden gelukkig iets beter krijgen. En er is wat meer geld, waardoor er een klein beetje orde op zaken gesteld kan worden. Het begin is er. Nu het vervolg nog.

Cultuuromslag brengen

Maar de grootste uitdaging mevrouw Bijleveld, zit hem misschien wel in de cultuuromslag bij Defensie. Op missie, tijdens operaties is de can-do-mentaliteit geweldig. Door die mentaliteit gaan militairen door waar anderen stoppen, en dat is zeer, zeer bewonderenswaardig. Maar die cultuur is een beetje doorgeslagen. Kritiek op veiligheid, kritiek op de organisatie wordt afgedaan als een gebrek aan can-do-mentaliteit, als een gebrek aan loyaliteit. Kritiek wordt gezien als een gevaar. En juist dat bleek het gevaar te zijn. Ik heb nooit willen opschrijven dat er eerst doden moeten vallen, voordat er iets zou veranderen. Ik heb dat niet opgeschreven omdat ik me niet kon voorstellen dat het echt zo erg zou zijn. Maar zo erg was en is het dus wel, minister.  En dat moet veranderen.

En dat veranderen hoeft niet heel ingewikkeld te zijn. Ik kan me zo voorstellen dat er ondertussen een hele batterij overstes, kolonels, majoors, burgers schaal 11, 12 en 13, en nog veel andere beleidsadviseurs bezig zijn met het schrijven van nieuw beleid, het schrijven van nieuwe procedures en het implementeren van nieuwe voorschriften. Maar dat is niet nodig. Er hoeft eigenlijk maar 1 ding te gebeuren: elkaar serieus nemen. Als een soldaat, marinier, korporaal, matroos, kannonier, sergeant, adjudant, kapitein, majoor, of zelfs een generaal, of wie dan ook, zegt dat er iets niet goed is, dan moet er naar die persoon geluisterd worden en wat gedaan worden met wat hij zegt. Of er wordt iets onderzocht, of er wordt iets vervangen, of er wordt iets afgeblazen, of het gaat gewoon door, maar dan wel met de aantekening dat er vooraf veiligheidsissues zijn gemeld. Dan kunnen we nooit meer zeggen dat we het niet wisten. De Can-do-mentaliteit moet gebruikt worden om elkaar serieus te nemen in de professionaliteit.
Als een commandant zegt dat zijn voertuig, of vaartuig, of vliegtuig stuk is, dan is het stuk. Dan moet het niet zo zijn dat iemand omwille van zijn of haar carrière zegt: het is niet stuk, het is inzetbaar. Carrières moeten niet groeien en bloeien door valse informatie te belonen. Carrières moeten groeien en bloeien door eerlijke informatie te belonen. En die cultuuromslag moet gemaakt worden. En heel snel. En dat kan, met die can-do-mentaliteit.

Veiligheid hoogste prioriteit

Want minister, dan komen er weer tevreden militairen, die bereid zijn om risico’s te nemen, omdat ze weten dat de spullen waarmee ze werken geen risico vormen. Die weer durven op te treden omdat ze weten dat hun commandanten integer zijn. Dan worden militairen weer de beste ambassadeurs. Vroeger sprak ik met militairen en die zeiden: ‘Het is echt een geweldig organisatie’. Nu spreek ik militairen die zeggen: ‘Het is echt een geweldig bedrijf, maar…’. Het verschil is duidelijk, denk ik minister. Defensie is geen bedrijf als onderdeel van de BV Nederland. Defensie is een organisatie die werkt aan vrede en veiligheid. En veiligheid moet de hoogste prioriteit zijn voor elke regering.
Beste mevrouw Bijleveld, ik wens u heel veel succes in uw functie als minister van Defensie. Ik zal u, uw staatssecretaris, maar ook de Commandant der Strijdkrachten geregeld blijven voorzien van tips, adviezen en kritiekpunten. En minister, dat doe ik niet om te zeiken, maar dat doe ik omdat ik voor een sterke Krijgsmacht ben. Zowel financieel, als organisatorisch, als qua integriteit verdient de Krijgsmacht het om te presteren beyond the standard of excellence. En laten we daar met zijn allen voor zorgen. Zodat Defensie echt kan beschermen wat dierbaar is.
Met vriendelijke groet,
 

Eduard van Brakel
Oprichter en hoofdredacteur Defensie-Platform