Meer geld voor Defensie, maar gaat de Krijgsmacht er op vooruit?

Meer geld voor Defensie, meer geld voor Koninklijke Marechaussee, minder geld voor de andere Operationeel Commando’s, en heel veel geld naar het Defensie Materieel Fonds. Er stromen volgend jaar Reapers in, de vervanging van de Luchtverdedigings- en Commando Fregatten (LCF) wordt waarschijnlijk weer iets naar voren geschoven, F-35’s blijven instromen tot ze in 2024 allemaal operationeel zijn, en het gaat iets beter met de vulling van de Krijgsmacht. De Defensiebegroting stijgt nu al enkele jaren, en verhoudingsgewijs gaat het ten opzichte van het BNP ook omhoog, maar dat komt vooral omdat de economie krimpt. Nederland blijft van alle NAVO-landen een van de landen die in de onderste regionen zit qua begroting. Dat is de managementsamenvatting van het kopje Defensie bij Prinsjesdag. Maar wat betekent dit nu eigenlijk?

Stappen naar 2%?

Het betekent in ieder geval dat er geen extra stappen gezet worden om de 2% BNP te halen, zoals in 2014 werd beloofd. Minister Bijleveld zelf zegt ook dat er meer stappen nodig zijn, maar geeft niet aan welke stappen dat zijn, hoe groot ze moeten zijn, en op welke termijn die stappen voltooid moeten en kunnen zijn. Wellicht dat de CDS, en de OPCO-commandanten wel weten welke stappen nodig zijn, maar die laten zich daar niet over uit, omdat ze vinden dat ze daar niet over gaan (en omdat ze aan de ketting van de aanwijzing van de SG liggen natuurlijk). Maar zwijgende commandanten maken de positie van een minister niet sterker als ze gaat pleiten voor meer geld. Geld dat wel nodig is om de slagkracht te verbeteren, en dat is iets waar de commandanten zich wel over uit hebben gelaten.

Verbetering slagkracht?

Wordt die slagkracht dan verbeterd? Chinooks krijgen een update en kunnen zo langer mee, maar Chinooks leveren geen directe slagkracht. ER komt een nieuw bevoorradingsschip (Een combat support ship), en hoewel zonder logistiek alles stilstaat, stilligt, of stilvalt, is dat geen directe versterking van de slagkracht. Volgend jaar stromen reapers in, de grote onbemande drones. Die kunnen bewapend worden, maar dat lijkt Nederland niet te doen, dus die zijn een versterking voor de intelpositie, maar niet voor de slagkracht. Het vooruitschuiven van de vervanging van de LCF’s zal een verbetering zijn in bewapening en vooral sensoren, maar als er niet meer schepen komen, gaat de slagkracht er niet perse op vooruit. De vervanging van de onderzeeboten hangt in de lucht, maar moet definitief beslist worden door het volgende kabinet, maar als vier onderzeeboten vervangen worden door vier andere onderzeeboten, is dat ook geen verbetering.  De 46 F-35’s zijn een verbetering ten opzicht van de 37 geplande, en in die zin een vergroting van de slagkracht. Er komt 268 miljoen beschikbaar voor gereedstelling, en de organisatie groeit met 1000 arbeidsplaatsen, wat inzetbare eenheden moet opleveren en dat draagt bij aan de slagkracht, maar zolang er nog 9000 vacatures zijn, is er geen sprake van verbetering van de slagkracht. De operationele gereedstelling was in april 67%, maar de verwachting is wel dat die daalt volgend jaar. Er wel meer geld naar cyber, en de online slagkracht lijkt dan ook wel groter te worden.

De investeringen die genoemd worden zijn in feite niets anders dan investeringen die al aangekondigd waren. En die zijn niet voldoende om aan de grondwettelijke taken te voldoen. Daarvoor zijn meer stappen nodig. Meer materieel. Meer modernisering en verbetering. En die stappen worden niet aangekondigd, maar wellicht komen die stappen in de langverwachte, en door Corona uitgestelde, visie van het najaar.

Verbetering voor personeel?

Dan het personeel. De Koning sprak zijn waardering uit, dat is fijn. Maar net als het zorgpersoneel niet kan leven van applaus, kan het Defensiepersoneel niet leven van waardering. Defensie zegt goed personeelsbeleid na te streven, maar ondertussen staan er nog wel afspraken open en zijn deadlines (voor de modernisering van het loongebouw) niet gehaald. De huidige cao loopt binnenkort af, terwijl de afspraken waarop in de volgende cao zouden worden voortgeborduurd nog niet zijn ingevuld. Dus dat belooft wat voor de komende onderhandelingen. De uitstroom is wel fors lager geworden, dat is positief en ligt onder meer aan het feit dat er meer onbepaalde tijd contracten worden gegeven, en  omdat militairen voor de nieuwe einde dienst regeling kiezen en daardoor langer in dienst blijven. Er wordt daarnaast meer ingezet op diversiteit en op opleiding en training.

Meer stappen nodig

De andere samenvatting is dus dat de slagkracht er niet significant op vooruit gaat, dat er nog grote tekorten zijn op het gebied van personeel, dat afspraken die moderner werkgeverschap dichterbij brengen nog niet zijn nagekomen, dat Nederland ondanks de stijgende begroting nog ver achterloopt bij het NAVO-gemiddelde, en dat gevechtsgereedheid van de Krijgsmacht niet veel beter gaat worden het komende jaar. Kortom, het blijft sappelen, en om met de woorden van de minister te spreken: Meer stappen zijn nodig.

Door: Eduard van Brakel

Foto’s: Defensie