Generaals aan de leiband van onkundige politici

Van generaals en admiraals mag je toch wel een beetje leiderschap, daadkracht, persoonlijkheid en ruggengraat verwachten. Binnen de Defensieorganisatie doen ze hun uiterste best om hun mannen en vrouwen aan te sporen, richting te geven, en duidelijkheid te geven. Top-down staan ze hun mannetje, niets dan lof voor de meeste commandanten. Bottom-up echter is het een ander verhaal. Bottom-up iets voor elkaar krijgen, zit niet helemaal in de aard van de militair. Van hoger geplaatsten krijg je opdrachten en bevelen, en die voer je uit. In het meest gunstige geval mag je als lager gegradueerde nog meedenken over hoe je de plannen van de hoger geplaatste mag realiseren, maar verder is het uitvoeren, mars.

Nietsontziende bezuiniging

En precies daardoor heeft er de afgelopen 25 jaar een nietsontziende bezuiniging op onze Krijgsmacht kunnen plaatsvinden. Politici die van toeten noch blazen weten als het gaat om Defensie, delen als hoger geplaatsten orders uit aan de Defensietop, die vervolgens in het gedrag ‘uitvoeren, mars’ vervalt. En dat ondanks de bonte verzameling sterren en strepen die stralen als hemellichamen op de blinkende uniformen. En dat terwijl die toppers binnen de Krijgsmacht daar toch zouden moeten zitten om ook de belangen van de krijgsmacht duidelijk te maken en te dienen. Die generaals en admiraals zouden juist een visie op de wereld moeten hebben. Een visie op de gevaren in de wereld, een visie op waarom de Krijgsmacht nodig is. Welke belangen de Krijgsmacht moet dienen, en wat daar voor nodig is.
 
Het lijkt er echter op dat de legerleiding zich heeft laten verblinden door visieloos gepraat van de politiek. Niemand heeft met de vuist op tafel geslagen, en het leiderschap werd volgzaam gedrag. Er was geen visie over waar de Krijgsmacht voor stond en waar die voor diende, en wat nodig was om aan die taken te voldoen. En als die er wel was, heeft de Defensietop die niet goed verdedigd. Generaals die aan de leiband liepen van onkundige politici. Dat is het beeld dat bij mij overheerst.

Want het militaire organisatiemodel van het volgen van de leider, vertaalde zich in besprekingen met de politiek, naar militair leiders die weer volgers werden. Waar ze wel mee mochten denken, maar alleen met hoe er bezuinigd mocht worden. Ze beslisten niet mee met hogerliggende doelen. Want die waren er ook niet, behalve wat wazige termen als ‘robuuste op haar taak berekende krijgsmacht’. En zelfs dat is niet eens gelukt, want het is maar de vraag of Defensie aan de taken die in de grondwet staan kan voldoen.

Hogere doelen

De politiek zag bezuinigen als doel. Geld als doel. Terwijl geld een middel is, zoals militairen juist heel goed weten. Militairen gaan op missie om hogere doelen te verdedigen, of te behalen. En militair leiders weten die doelen haarfijn te vertalen naar hun manschappen. Die vervolgens gemotiveerd hun leven op het spel zetten. Maar ja, dat is dan ook Top-down-leidinggeven. En daar zijn ze goed in.

Binnen de Krijgsmacht mag best wel meer aandacht zijn voor hogere doelen. Voor beïnvloeding van hoger geplaatsten. Voor leiderschap richting onwetende politici die onze veiligheid als een spelletje risk zien. Voor ruggengraat om keihard te staan voor je organisatie, net zoals dat leiders keihard blijven staan in de meest levensbedreigende situaties, en in die situaties juist door hun onverzettelijkheid hun mannen meekrijgen. Maar zodra ze aan de politiek onderhandelingstafel zitten, lijkt die ruggengraat te verdwijnen.

Lessons learned, dat is wat ik altijd hoorde tijdens mijn officiersopleiding aan de KMA. We moeten de lessons learned toepassen. Als er 1 les is die geleerd moet zijn de afgelopen jaren, is dat militair leiders, leiders moeten blijven. Ook wanneer ze geconfronteerd worden met politici die er vooral zitten om op het pluche te blijven. Militair leiders moeten juist dan leiderschap tonen.
 
Door: Eduard van Brakel