Uit het niets werd Forum voor Democratie de grootste tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Naar alle waarschijnlijkheid krijgt FvD 12 of 13 zetels in de Eerste Kamer, net zoveel als de VVD. De Coalitie raakt de meerderheid in die Eerste kamer kwijt. De vraag is wat dat voor Defensie zou kunnen beteken?
Bij de verkiezingen zijn er 2 grote winnaars: Forum voor Democratie en GroenLinks. Van GroenLinks weten we dat ze niet heel veel met Defensie op hebben. De partij steunt wel goede arbeidsvoorwaarden, maar vindt het verder vooral mooi dat militaire voertuigen groen zijn. GroenLinks wil wel samenwerken met de coalitie, zo zei partijleider Jesse Klaver. Forum voor Democratie is voor een sterke Defensie en wil daar ook veel geld voor uitrekken; iedereen herinnert zich bijvoorbeeld Baudet die in opsvest achter het spreekgestoelte in de Tweede Kamer stond. Maar Baudet heeft ook gezegd dat het FvD niet wil samenwerken met de coalitie, tenzij aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Voorwaarden waaraan de coalitie vrijwel zeker niet wil voldoen.
Hoe gaat het dan?
Minister Bijleveld kondigde aan dat ze bijvoorbeeld een extra squadron F-35’s wil. Daarvoor zal ze geld moeten vinden op de begroting. De Voorjaarsnota is het geëigende moment daarvoor. Die Voorjaarsnota – en dan de wijzigingen die erop worden doorgevoerd – moet wel worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. In de Tweede Kamer is dat geen probleem, omdat de coalitie een meerderheid heeft (hoewel D66 sceptisch lijkt te staan tegen nog meer geld voor Defensie). In de Eerste Kamer moet Bijleveld echter op zoek naar steun.
GroenLinks kan de coalitie in de Eerste Kamer aan een meerderheid helpen, maar GroenLinks zal – zoals partijleider Klaver gisteren al aankondigde – meer inzetten op Klimaatmaatregelen. Of de coalitie en GroenLinks bereid zullen zijn om uitruil te doen over extra geld voor Defensie en de Klimaatplannen, zal nog moeten blijken. Maar het is waarschijnlijker dat GroenLinks nee zegt tegen vervuilende F-35’s. Forum voor Democratie zal niet tegen meer F35’s zijn, maar de vraag is of hun Eerste Kamer fractie dat zal steunen, omdat ze met steun voor de coalitie het door hen zo gehate partijkartel in stand houden. Baudet lijkt niet te willen aansturen op samenwerking, maar meer op confrontatie.
Een ander optie is de PvdA. Die partij lijkt zich meer pro-defensie op te stellen en lijkt geneigd te zijn om te willen samenwerken. De partij steunt militairen in de arbeidsvoorwaardendiscussie en heeft zich uitgesproken voor de komst van de F-35. Steun van de PvdA lijkt voor de coalitie de enige mogelijkheid om extra middelen voor Defensie te krijgen.
Zwaai naar links, of naar rechts?
De vraag is het überhaupt de vraag in hoeverre de coalitie gaat inzetten op het keihard nodige nog meer geld voor Defensie. Het lijkt makkelijker te zijn om te blijven regeren door ‘over links’ te gaan, dan over rechts. En over links gaan betekent niet per definitie een keus voor Defensie, maar eerder een zwaai naar bijvoorbeeld klimaatdoelstellingen. Daarbij toonde minister Ollongren zich eerder niet direct een warm pleitbezorger voor Defensie toen mindef Bijleveld de plannen voor meer geld en meer F-35’s bekend maakte.
Daartegenover staat de toezegging die Rutte heeft gedaan aan de NAVO om een grote inspanning te verrichten om naar de 2% NAVO-norm te gaan. Nederland is al vaak berispt, en kan niet nog meer gezichtsverlies leiden. Het CDA, en met name de ChristenUnie, zal waarschijnlijk pleiten voor versterking van de Krijgsmacht. De ChristenUnie is dan de sleutelpartij, omdat die partij ook zeer veel waarde hecht aan klimaatdoelstellingen. De CU zal beide werelden verbinden en toonde zich bij monde van partijleider Segers open naar zowel links als rechts. Dit in tegenstelling dat Jetten die samenwerking met FvD uitsloot, en vooral over links wil gaan.
Het zou dus zomaar kunnen dat Defensie het kind van de rekening wordt van deze verkiezingsuitslag. Of Rutte moet doen wat hij de afgelopen jaren ook heeft gedaan: het smeden van tijdelijke coalities per onderwerp om zo lastige zaken en besluiten door de Kamers te loodsen. Maar anders had Defensie vorig jaar weer een mooi plan, waar uiteindelijk door politiek wispelturigheid niets van terechtkomt. Daarom is het te hopen dat alle politiek partijen hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de Krijgsmacht nemen. Want onze vrijheid om te mogen stemmen, is niet vanzelfsprekend.
Door: Eduard van Brakel