Onmacht. Veranderkundigen Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven er een prachtig boek over. Het gaat over onmacht organisaties, maar ook onmacht in de samenleving. Er verandert veel, en voor sommigen verandert alles te snel, en die willen het graag bij het oude houden. En ook als je machtig bent, kun je nog steeds onmachtig zijn, stellen Van ’t Hek en Van Oss in hun boek. En dat past bij de omgang van Nederland met onze Krijgsmacht.
Te voorkomen onmacht
Maar die onmacht is ook een beetje zoals Europa nu richting het oosten kijkt. Wat gaat er gebeuren als Rusland de Oekraïne binnenvalt? Want Europa is best machtig, maar het is geen geheel, en veel Europese landen hebben de afgelopen jaren hun Krijgsmachten verwaarloosd. De vraag is of Europa wel in actie kan komen? Wij van het vrije westen konden vrij zijn, omdat we konden leunen op de steun van Amerika, maar dat stelt andere prioriteiten. En daarbij hebben we de kracht van Rusland onderschat, terwijl we onszelf tegelijk nog afhankelijker maakten van Russisch gas. En dat is nog maar 1 bedreiging.
Het is een vorm van onmacht die te voorkomen was geweest als we onze veiligheid zelf iets meer serieus hadden genomen. Als we onze afspraken waren nagekomen. En als we onze Krijgsmacht hadden voorzien van de middelen om aan de grondwettelijke taken te voldoen. Maar het is geen onmacht waar niets aan te doen valt. De onmacht is meer hanteerbaar te maken, door te investeren en door nog meer en beter samen te werken.
Onmacht in het systeem
Toch zit er een vorm van systemische onmacht in onze omgang met Defensie. In Nederland heeft de Krijgsmacht geen macht, en dat is goed. Maar Defensie heeft ook te weinig invloed binnen de politieke besluitvorming. Dat komt mede omdat de CDS onmachtig is gemaakt. Hij gaat over de uitvoering, maar niet over het beleid. De militaire stem is niet hoorbaar in een militaire organisatie.
De vorige bevelhebbers zijn ook vrijwel allemaal onmachtig geweest in het aangeven hoe essentieel de Krijgsmacht was en is voor onze welvaart, voor ons welzijn, voor onze vrijheid. De bewindspersonen waren onmachtig in het onderkennen dat vrijheid niet gratis was, en bezuinigden op onze Krijgsmacht. Met als gevolg dat onze Krijgsmacht zelf ook onmachtig is. De Krijgsmacht kan de in de wet gestelde taken niet uitvoeren.
Onmacht in samenwerking
Daardoor ontstaat ook onmacht in de samenwerking met anderen. Hoewel Nederland voor het eerst twee operationele F-35 gevechtsvliegtuigen op missie heeft gestuurd en er een compagnie in de Baltische Staten aanwezig is, staan we wel bekend als een ‘beggars army’: de militairen doen fantastisch werk, maar de middelen omdat dat werk te doen moeten ze bij elkaar schooien.
Samenwerking kan alleen op basis van gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid. Je kunt niet verwachten dat andere landen jouw strijd voeren. Je moet zelf ook kunnen vechten om geloofwaardig samen te werken in het heetst van de strijd. En daarvoor is macht op het slagveld nodig: vuurkracht, stootkracht, slagkracht. In alle domeinen.
Onmachtig personeel
Het personeel voelt zich ook onmachtig. Hun onmacht uit zich in meer dan 9000 vacatures, en is het gevolg van keer op keer loze beloftes, het ontbreken van fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden, een angstcultuur, en het gebrek aan spullen en perspectief.
Onze zwaardmacht zit vast in een cirkel van onmacht. Een cirkel die slechts gedeeltelijk doorbroken wordt. Er komt een meer geld. Maar zelfs het – ongebruikelijk – uitroepen van de CDS en zijn ondercommandanten over hoeveel geld er nodig is, heeft niet geholpen. De 3 miljard extra is minimaal 1 miljard te weinig. Hoe onmachtig moeten de commandanten zich dan wel niet voelen? Ze hebben niet genoeg materieel, en het personeelstekort is misschien nog wel een grotere bedreiging dan elke andere denkbare vijand.
Maar bovenal: hoe onmachtig moeten onze militairen zich voelen? Ze hebben geen cao. Geen perspectief op een modern functiegebouw en loonhuis. Niet genoeg middelen om de oorlog van nu te vechten, nog niet genoeg spullen om de oorlog van de toekomst te winnen. En genoeg collega’s hebben ze al helemaal niet. Moed is er genoeg. Daar hoeft niemand aan te twijfelen. Maar macht is er te weinig.
Door: Eduard van Brakel
Foto’s: Defensie
Waardeer dit artikel!
Het Defensie Platform is gratis te bezoeken en dat blijft ook zo. Maar als je een kleine waardering over hebt voor dit artikel, dan zou dat geweldig zijn! Want in elk artikel zit (vrije) tijd, moeite en kunde. Allemaal voor een sterke Krijgsmacht! Dank voor je bijdrage!