Een breed inzetbare Krijgsmacht die in het hoogste geweldsspectrum kan opereren is nodig. Dat zegt het CDA in antwoord op vragen van het Defensie Platform. De Christendemocraten vinden verder dat Nederland moet voldoen aan de NAVO-norm om weer te kunnen investeren en groeien. Daarvoor is wel een andere, minder bureaucratische organisatie nodig, die minder gericht is op het mijden van risico. De partij wil flink inzetten op werving en behoud van personeel, personeel waar het CDA trots op is. Ook verdient de bescherming van cruciale infrastructuur op zee extra investeringen.
- Hoe beschrijft u de huidige staat van de Nederlandse Krijgsmacht? En wat zou daar volgens u aan moeten veranderen?
Nederland beschikt over een kwalitatief hoogwaardige krijgsmacht, die een waardevolle bijdrage levert aan vrede en veiligheid in de wereld. Ondanks forse investeringen waar het CDA zich in de afgelopen kabinetten hard voor heeft gemaakt, is Defensie is nog steeds herstellende van tientallen jaren bezuinigingen.
De organisatie is grotendeels ingericht op het uitvoeren van missies tegen laagtechnologische tegenstanders met minder geld, kennis en capaciteiten. Als gevolg daarvan is vooral de eerste hoofdtaak, de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijke grondgebied, verwaarloosd. Een grootschalig conflict tegen een statelijke tegenstander kunnen we alleen al door de beperkte munitievoorraden niet lang volhouden.
- De Veiligheidssituatie in Europa is sinds de Oekraïne-oorlog behoorlijk veranderd. Ook wereldwijd lijken er machtsverschuiving plaats te vinden. Wat is de rol van Nederland hierin volgens uw partij? En wat voor Krijgsmacht past daar volgens u bij?
We hebben ons de afgelopen twintig jaar sterk gericht op de ‘ring van instabiliteit’ om Europa heen. Terecht, want we werden geraakt door de gevolgen ervan, zoals massale migratiestromen en de jihad-terreur van ISIS en Al Qaeda. Deze dreiging is bepaald niet weg met het vertrek uit Afghanistan. In Irak dragen we nog steeds bij aan de strijd tegen ISIS, terwijl de spanningen daar en breder in het Midden-Oosten toenemen. De aanval van Hamas en de dreiging van verdere escalatie door Iran en zijn proxy’s laat zien hoe explosief de regio is.
Maar het was vooral de Russische agressie tegen Oekraïne die een strategische schok veroorzaakte. Europa is ruw wakker geschud. Vrede en veiligheid op ons continent zijn niet vanzelfsprekend. Die Russische dreiging is niet alleen conventioneel en nucleair. Het uit zich ook via hybride oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen, het verspreiden van propaganda en desinformatie, spionage en sabotage. Weerbaarheid hiertegen van is belang. Want we zijn kwetsbaar, als open economie. Denk ook aan de kritieke infrastructuur op de Noordzee. Het CDA vraagt al jaren om een strategie om deze beter te beschermen.
De potentiële dreiging van China is nog groter. China is een economische reus die hard op weg is om uit te groeien tot een militaire supermogendheid. Het militariseert de Zuid-Chinese zee, breidt zijn invloedssfeer snel uit en zou zomaar het voorbeeld van Rusland kunnen volgen door Taiwan aan te vallen.
Met de verschuivende macht van het Westen naar het Oosten neemt het conflictpotentieel toe en moeten we ons verstaan tegenover brute machtspolitiek van onvrije landen. We moeten als Nederland en als Europa meer geopolitiek gaan denken en handelen. Meer investeren in Defensie, in samenwerking en in meer verantwoordelijkheid voor de veiligheid op ons eigen continent. Met de NAVO als hoeksteen.
- Volgens de Algemene Rekenkamer – en ook volgens diverse noodkreten van hoge commandanten en eerdere ministers, kan de Krijgsmacht niet voldoen aan de grondwettelijke taken. Wat vindt u daarvan? En wat moet er gebeuren om dat te veranderen?
De krijgsmacht kan inderdaad nog steeds niet naar behoren voldoen aan haar grondwettelijke taken. Ondanks extra miljarden aan investeringen neemt de personele en materiële gereedheid nog onvoldoende toe. We moeten ons realiseren dat herstel na zo’n lange periode van bezuinigen tijd nodig heeft. Operationele eenheden en wapensystemen kunnen met één pennenstreep wegbezuinigd worden, maar het kost vele jaren voordat ze weer zijn opgebouwd. De Defensieorganisatie is bovendien teveel ingesteld op efficiency, centralisatie, bureaucratisering, het vermijden van risico’s en het uitgeven van zo min mogelijk geld. Er is naast structureel fors meer geld ook een organisatie nodig die ingericht en toegerust is op groei en investeringen.
- Ondanks gedane beloftes lijkt het maar niet te lukken om structureel 2% van het BNP aan de Krijgsmacht te besteden. Dat is binnen NAVO-verband wel afgesproken. Vindt u dat het Defensiebudget verhoogd moet worden richting de 2%? En zo ja, welke concrete stappen stelt uw partij daarvoor voor? Zo nee, waarom niet?
Het lukt Nederland inderdaad nog steeds niet om te voldoen aan de NAVO-norm. De Defensie-uitgaven blijven steken op 1,95% BBP in 2024 en 1,93% in 2025. Voor 2024 komt Defensie een bedrag van ruim €500 miljoen tekort. Dat is in strijd met het commitment dat premier Rutte tezamen met alle bondgenoten is aangegaan op de NAVO-Top in Vilnius, om minimaal 2% van het BBP uit te geven aan Defensie. Het Europees gemiddelde stijgt naar 2,05% in 2024. Daar zitten we dus nóg verder onder.
Voor het CDA reden te meer om stevig in te zetten op meer geld voor Defensie. We trekken structureel €2,1 miljard extra uit; de grootste investering uit ons verkiezingsprogramma. Daarmee voldoen we aan de NAVO-norm. Om Defensie te behoeden voor politieke grillen en waan van de dag, willen we deze norm als minimum in de wet vastleggen. Dat deze wettelijke verankering hard nodig is, blijkt wel uit de doorrekening van verkiezingsprogramma’s door het Centraal Planbureau. Zelfs partijen als de VVD en de SGP, die mede-initiatiefnemer zijn van het initiatiefwetsvoorstel Financiële Defensieverplichtingen, blijken naast investeringen ook ombuigingen in te boeken op Defensie.
- De Krijgsmacht heeft duizenden vacatures, waardoor vele militaire functies niet ingevuld worden. Hoe zou dat probleem van de ondervulling volgens u opgelost moeten worden?
De jarenlange bezuinigingen hebben diepe sporen nagelaten. In 2011 werden bijna 12.000 functies opgeheven, nu zijn er 9000 vacatures. Er was sprake van een visieloze kaalslag, gebrek aan toekomstvisie en loopbaanperspectief voor het personeel.
Dat is gelukkig veranderd. Defensie kan weer groeien, investeren en er is weer visie en meerjarig perspectief. Maar de groei van de organisatie betekent ook dat er meer militairen nodig zijn.
Er ligt dus een grote wervingsuitdaging. Wat het CDA betreft zou kritisch gekeken moeten worden naar de samenvoeging van de wervingsafdelingen van de vier krijgsmachtdelen. Reclamecampagnes werden één Defensie-campagne. Die Defensiebrede werving is efficiënt, maar de vraag is hoe effectief het is en of de werving niet meer per afdeling zou moeten plaatsvinden.
Naast werving is behoud van personeel cruciaal. Het CDA is verheugd dat Defensie en de vakbonden tot een onderhandelaarsresultaat over de arbeidsvoorwaarden voor 2024 gekomen zijn. Met een salarisverhoging van 7% en een eenmalige pensioengevende uitkering van € 1.500 bruto wordt werken bij Defensie aantrekkelijker gemaakt.
Het is ook een goede zaak dat manschappen en korporaals vanaf nu een vaste aanstelling krijgen als zij voldoende functioneren. Dat biedt meer zekerheid dan de aflopende contracten waar Defensie mee werkte. Daarnaast is het CDA al jaren voorstander van meer reservisten.
We moeten ook wat doen aan de wijze waarop de organisatie wordt bestuurd. Bij zowel burgers, militairen als reservisten is dit de belangrijkste vertrekreden.
- De Commandant der Strijdkrachten (CDS) is de enige militair die zitting heeft in de Bestuursraad van Defensie, naast 3 topambtenaren die burger zijn. Het lijkt alsof in het Besturingsmodel (BUT-model) van Defensie de militaire stem steeds minder wordt. Hoe staat u daar tegenover? Zou dat anders moeten zijn?
De militaire stem lijkt inderdaad ondervertegenwoordigd. Volgens de Inspecteur-generaal der Krijgsmacht neemt bovendien het spanningsveld binnen de organisatie van de Bestuursstaf tussen de zuilen Beleid, Uitvoering en Toezicht toe. De scheiding tussen deze zuilen mag en kan niet hard zijn. Er is een extra bestuurslaag gecreëerd, wat leidt tot meer bureaucratisering en tragere processen.
Het CDA pleit al jaren voor een onafhankelijk extern onderzoek naar het besturingsmodel. Te meer omdat de wijze waarop de organisatie wordt bestuurd de belangrijkste vertrekreden is bij zowel burgers, militairen als reservisten.
Het lijkt niet meer in het systeem van Defensie te zitten om uit te leggen waarom er afgeweken wordt van staande procedures of regels (comply or explain). Het CDA wil commandanten meer bevoegdheden geven om te kunnen sturen op financiën en decentraal in te kunnen spelen op behoeftes.
- Er lopen verschillende grote vervangingsprojecten, bijvoorbeeld voor fregatten en onderzeeboten. Ook gaan er veel stemmen op om meer eigen tanks te kopen. In welke middelen zou de Krijgsmacht volgens u juist wel, of juist niet moeten investeren?
Het CDA staat voor een breed inzetbare krijgsmacht die ook op het hoogste geweldsspectrum kan opereren. We willen geen taken of capaciteiten afstoten die daar afbreuk aan doen. We zijn wel voor investeringen in specialismen waar we goed in zijn.
De focus ligt wat het CDA betreft op de eerste hoofdtaak, de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied. We investeren met voorrang in prioriteiten en capaciteitsbehoeften die in NAVO-verband worden gesteld. Zo versterken we de vuurkracht en de bescherming van de zware en medium infanteriebrigades, onder meer met de oprichting van een eigen Nederlands tankbataljon.
Daarnaast pleitten wij voor forse investeringen in de operationele gereedheid, door o.a. forse aanvulling van voorraden en versterking van de operationele ondersteuning (logistiek, transport, medische ondersteuning, vuursteun, geniesteun, inlichtingen en onderhoud).
Als laatste wil het CDA ook fors meer investeren in onderzoek en technologieontwikkeling. We zetten in op doorontwikkeling van het informatie gestuurd optreden en we versterken de IT, de cyber- en inlichtingencapaciteiten. Tenslotte: met de formele taak die Defensie gekregen heeft om kritieke infrastructuur op de Noordzee te beschermen horen extra capaciteiten. Te denken valt aan drones, sensoren en/of patrouillecapaciteiten.
- Een terugkerend fenomeen is de dienstplicht. De opkomstplicht is afgeschaft en dus is er geen echte dienstplicht meer. Wat vindt uw partij: moet er een vorm van dienstplicht komen? Waarom wel, of juist niet?
Wat het CDA betreft komt de dienstplicht terug, als maatschappelijke dienstplicht. Ons voorstel houdt dat alle Nederlandse jongeren tussen de 18 en 27 jaar verplicht een diensttijd volbrengen. Het doel is het ontmoeten van mensen buiten de eigen leefwereld, iets doen voor een ander en een bijdrage leveren aan de samenleving. De opkomstplicht wordt heringevoerd en ingevuld zoals in het Scandinavisch model, waarbij enkele duizenden gemotiveerde jongeren worden opgeroepen door Defensie voor een dienstjaar. De overige jongeren vervullen een fulltime of parttime diensttijd van zes tot twaalf maanden in het algemeen belang, bijvoorbeeld in de zorg, het onderwijs of bij de politie. Deelnemers verdienen het wettelijk minimumloon.
- Wat wilt u in het algemeen nog opmerken ten aanzien van de Krijgsmacht in het algemeen en het Defensiepersoneel in het bijzonder?
Het CDA is trots op onze mannen en vrouwen in uniform. Zij staan 24/7 paraat voor onze veiligheid. Ze gaan dóór waar anderen stoppen. Zij beschermen wat ons dierbaar is en verdienen waardering en respect. In een wereld die instabieler en onveiliger wordt, is een toekomstbestendige krijgsmacht die opgewassen is tegen de uitdagingen van de 21e eeuw van groot belang. De agressie van Poetin heeft voor politieke consensus gezorgd over het belang van defensie en de noodzaak om structureel te investeren. Mooie woorden zijn niet genoeg. Ook als er financieel-economisch moeilijker tijden komen en er scherpe keuzes moeten worden gemaakt, is het zaak om als een rots in de branding voor Defensie te blijven staan.
Foto Johan de Witt : Ministerie van Defensie
Waardeer dit artikel!
Het Defensie Platform zet zich al 9 jaar belangeloos in voor een sterke Krijgsmacht. In elk artikel zit (vrije) tijd, moeite en kunde. Als je dit waardeert, kun je een kleine donatie doen. Dank voor je bijdrage!