Beste mevrouw Bijleveld, geachte minister,
Het jaar 2020 zit er bijna op. En wat een bijzonder jaar was het. Het zou zomaar kunnen dat 2020 als Coronajaar in ons collectieve geheugen komt te staan. Het was het jaar dat duidelijk werd dat er te veel is bezuinigd op de beroepen die nu als cruciaal worden bestempeld, want de Coronacrisis is ook een zorgcrisis en een sociale crisis, waarbij de zorg ondersteund wordt door Defensie dat ook nog lang niet op volle sterkte is. Maar Defensie leverde wel medisch personeel, beademingsapparatuur, en bouwde en bemande teststraten. Defensie is een betrouwbare en structurele veiligheidspartner. Het is verstandig daar optimaal en pro-actief gebruik van te maken en niet alleen vanuit een vangnetconstructie wanneer civiele instanties dit niet meer aankunnen.
2020 was ook een jaar waarin Christine Martens en Erwin Warnies verongelukten bij een noodlottig ongeval met de NH90 helikopter. Dat geeft eens en te meer aan dat het werken bij Defensie niet zonder risico’s is. Tegelijk gebeurde er ook mooie dingen, zoals het nieuwe wereldrecord speedmars door het Korps Mariniers (dat niet meer naar Vlissingen hoeft te verhuizen). De Geneeskundige Dienst kreeg terecht hoge waardering in de vorm van het bronzen schild. Verder was er een redelijke unieke gebeurtenis bij de Landmacht want nieuwe regimenten zagen het licht: Korps Inlichtingen en Veiligheid Prinses Alexia’ en het ‘Korps Communicatie en Engagement Prinses Ariane. En we staan in de top 5 van beste cybermachten ter wereld.
Nieuw materieel
Wat een jaar, minister. Met ook goed nieuws voor het materieel van Defensie. Zo kwam eindelijk het meerjarige begrotingsfonds rond. En er werden veel vervangingsprojecten in gang gezet. Voor de Marine gebeurde bijvoorbeeld het volgende: De mijnenjagers worden vervangen, net als de rupsvoertuigen van het Korps Mariniers en de M-fregatten. Ook is er echt de intentie om de onderzeeboten te vervangen, krijgen de andere fregatten en de patrouilleschepen een update. De fregatten worden gelijk voorzien van nieuwe 127 mm kanonnen, die in staat zijn om ook geleide munitie af te schieten.
Bij de Landmacht krijgen zowel de CV90’s als de Fenneks een Midlife-update, en wordt er gezorgd dat de houwitsers weer wat langer meekunnen. Verder komen er nieuwe persoonlijke radio’s voor militairen, worden de anti-tankwapens gemoderniseerd en zijn er nieuwe boogtenten. Al die updates worden niet gebruikt om de brigades echt te versterken, ondanks een dringend verzoek daartoe van de NAVO en ondanks dat de mogelijkheden relatief goedkoop zijn. U heeft zelfs gezegd dat u het niet doet, maar aan een volgend kabinet overlaat. Gaan die dan over dit besluit?
De Luchtmacht is druk met de transitie naar de F-35. De nieuwe toestellen komen gestaag binnen vliegen. Maar ondertussen zijn er ook Apaches verscheept naar de VS om daar een update te krijgen, is besloten om de C130 sneller te vervangen, komen er nieuwe lesvliegtuigen ter vervanging van de PC-7, en is er een nieuw tankvliegtuig gekomen, terwijl er ook al vernieuwde Chinooks rondvliegen.
De KMAR krijgt onder meer nieuwe RHIB (Rigid Hull Inflatable Boats), maar komt er verder wat bekaaid af qua nieuwe spullen.
Het is goed, nuttig en buitengewoon noodzakelijk dat al die vervangingstrajecten lopen. Maar tegelijk betekent de vervanging niet dat er een verbetering komt van de slagkracht en gevechtskracht. Met oud materieel win je zeker geen slag, laat staan een oorlog, met alleen informatie en high tech data echter ook niet. Er komen niet meer fregatten, of houwitsers, CV 90’s of Apaches. En dat terwijl er volgens iedereen, en ook volgens uzelf, toch geïnvesteerd moet worden in slagkracht.
Het ging niet over het personeel in 2020
Iets anders dat opvalt, minister, is dat het hele jaar niet echt gegaan is over het personeel. Ja, de vulling is iets toegenomen en de uitstroom is iets afgenomen, dat is fijn en goed. En door die nieuwe TV-serie van Jeroen van Koningsbrugge loopt het storm met aanmeldingen voor het KCT, wat ook niet verkeerd is, zeker niet wanneer personeel ook kan instromen bij andere onderdelen. Tegelijk is er nog geen stap gezet in de vernieuwing en modernisering van de arbeidsvoorwaarden, terwijl de nieuwe CAO eigenlijk ook al rond had kunnen zijn. Maar veel verder dan het uitspreken van waardering komt de Defensietop niet. Je verwacht eigenlijk dat wanneer u of de Commandant der Strijdkrachten zegt dat er waardering is voor het personeel, er een zinnetje volgt. Een zinnetje als: en daarom heb ik besloten om de salarissen met structureel 5% te verhogen. Of: daarom heb ik de Directeur Personeel opdracht gegeven om nu te beginnen met de modernisering van het Bezoldigingshuis. Of iets anders wat bijdraagt aan de stilletjes verdwenen kreet ‘Personeel op 1’. Maar dat gebeurt niet. De politie-CAO is al door het kabinet geblokkeerd en de politie gaat al snel actie voeren. De vraag is nu: wat doet Defensie?
Wat een jaar minister. Een jaar waarin, na een decennium zonder plan te hebben gewerkt, ook de langverwachte visie werd gepresenteerd. Defensie 2035. Een prachtige, maar beleidsarm en budgetneutrale visie, met mooie vergezichten, inzet op Informatie Gestuurd Optreden, automatisering, cyber, en een personeels-extensieve organisatie. Met minder mensen, meer doen, met een veel groter budget of om de rekening kloppend te maken? Dat is mijn korte vertaling van die visie. En het eerste punt, minder mensen, dat is al prima gerealiseerd. Nu de rest nog. Want minister, dat blijft wel een beetje hangen: die visie is prachtig, maar er is op geen enkele wijze zicht op het benodigde budget (hoe zat het ook al weer met die stappen richting de 2%?) en of u de grondwettelijke taken kunt uitvoeren met deze visie. En ronkend gepresenteerde visies zonder concrete plannen, verdwijnen als gewoon papier gemakkelijk in de grote diepe bureaulades van Plein 4.
Vrijheid van meningsuiting
Wat een jaar minister. Het jaar begon ik met de gedachte dat ik eindelijk weer dienst zou nemen als (reserve-)officier bij de Landmacht en een mooie functie zou draaien, nadat ik daarvoor was gevraagd. Alleen de screening van de MIVD moest nog. Die screening kwam rond, en waar normaal gesproken dan alles in kannen en kruiken zou zijn, liep het toen toch nog stuk. Stuk op het tekort aan budget voor reservisten, stuk op een aanbieding door DCPL die 7 rangen en standen lager was dan afgesproken, en stuk op mijn te grote zichtbaarheid met deze website. De aangescherpte regelgeving van de SG lag uitgeprint op tafel bij het gesprek waarin ik na afloop hoorde dat ik zichtbaar was. Gelukkig staken reserve-luitenant-kolonel Haitsma Mulier, samen met luitenant-kolonel b.d. Van Campen) hun nek uit in De Telegraaf, pakte de politiek de bal op, en kwamen er moties die ervoor zorgen dat de vrijheid van meningsuiting voor militairen ook gegarandeerd blijft.
Wat rest is het gevoel dat er een niet toegestaan vertoon van macht is uitgeoefend, als er al van die macht sprake zou zijn (juristen noemen dat ‘détournement de pouvoir’). Wat vaker terugkomt, is dat besluiten niet voldoen aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. In deze tijd, met de snoeiharde conclusies van de Toeslagen Affaire Belastingdienst als katalysator, ligt de overheid zwaar onder vuur. Ook Defensie staat op een een kruispunt om naast hun organisatiemodel open te staan voor een meer sturende Corporate Governance/ Finance expertise.
Verkiezingen komen er aan
Beste minister, het was waarschijnlijk ook het laatste jaar waarin u als missionair minister het bewind voerde over Defensie. Volgend jaar zijn er verkiezingen, en hopelijk komt er dan een minister van Defensie die de organisatie echt kent net zoals een CEO zijn bedrijf kent in het bedrijfsleven. Aan die verkiezingen zullen we hier op het Defensie Platform ook aandacht geven. Alle kandidaat-Kamerleden met een militaire achtergrond zullen we vragen stellen, en we gaan alle relevante politieke partijen de ruimte geven om hun Defensie standpunten hier in de schijnwerper te zetten. Want Defensie is te belangrijk om je niet druk over te maken.
Beste minister, ik wens u prettige feestdagen, en voor 2021 veel gezondheid!
Met vriendelijke groet,
Foto’s: Defensie.nl
Een brief aan de minister die er niet om liegt en precies aangeeft wat er schort bij defensie.
Geweldige indringende samenvatting van een beleid ( 2017-2020) dat nog te veel gekenmerkt wordt door loze woorden en te weinig daden. Of daar met een nieuw kabinet verandering in komt, daar heb ik mijn ernstige twijfels over, gezien de heersende ontkennende, wegduikende, ambtelijke mentaliteit in ‘ Haagsche Kringen’, de weifelende houding om gevechtskracht en uitbreiding van de Krijgsmacht – een klein lichtpuntje voor de Luchtmacht, maar die is er ook nog lang niet- daadwerkelijk in gang te zetten. Aanbesteding van o.m. meer (6) nieuwe fregatten en (6 ) onderzeeërs, de hoogst noodzakelijke uitbreiding en versterking van de vuurkracht – houwitsers en tanks – voor de Landmacht, wordt jaar na jaar vooruit geschoven naar goed – eeuwenlang- Hollandsche Traditie. Het defensiebudget wordt nog steeds niet structureel aanzienlijk verhoogd naar de 2% BNP in 2024,- terwijl de financiële middelen in ruime mate beschikbaar zijn-, sterker nog : de geo-politieke verschuivingen, de dreigingen uit het Oosten, ze nemen alleen maar toe, echter dat zijn geen dwingende redenen voor de Nederlandse regering om eindelijk zijn verantwoordelijkheid op overtuigende mate te nemen. Daar is meer voor nodig, maar dan is het te laat, u weet ongetwijfeld waar ik op doel.
Si vis Pacem , para Bellum is voor Haagsche Kringen, een onbekend begrip, daar moet je historisch voor onderlegd zijn, helaas is dat ver te zoeken bij de huidige politici en beidsmakers, die eerder gericht zijn op de korte- 4 jarige – termijn. Als dan de al 3 jaar lange scherpe kritiek van de NATO op de gebrekkige staat van ’s Lands Defensie nog geen deuk in het Haagsche pakje boter slaat, wat dan wel ?
Ik wens onze Krijgsmacht voor het Nieuwe Jaar om die reden vooral vasthoudendheid toe, en mijn devies :
‘ When the Going gets Tough, the Tough get Going, for we will never give-up !
Zalig Kerstmis en een voorspoedig en beter Nieuw Jaar
Ton Welter
Een mooie samenvatting van alles wat het personeel en de organisatie bij Defensie op hun bord hebben gekregen. Het blijkt dat de politieke leiding van Defensie haar personeel helaas niet naar hun waarde beloont en waardeert. Met woorden vaak wel, maar met de daden laat ook deze politieke leiding het afweten. Het verzinnen van een spreekverbod laat zien dat door hen ook niet wordt gezien / onderkent hoe loyaal het personeel juist is, gelukkig is die stomme opdracht inmiddels ingetrokken. Het recent weer eens mislopen van de gesprekken over een goede CAO toont dat deze beide politici niet het juiste voor hebben met het defensiepersoneel. Dat is jammer, helaas is men daar na 10 jaar Rutte wel aan gewend.
Waar het bij “Defensie” aan schort is (jammer genoeg) het lijden aan een virus dat al 30 jaar rondwaart in het hele Openbaar Bestuur, zoals duidelijk is blootgelegd in de “Toeslagen-affaire”. Het virus tast de drie kernwaarden van behoorlijk bestuur aan, te weten de 3 B’s: Betrokkenheid, Betrouwbaarheid en Bekwaamheid. Het is schokkend om te constateren dat Kabinet, Ambtenaren (inclusief de rechterlijke macht!) en Parlament op alle drie de fronten steeds meer steken laten vallen. Falende bewindslieden zouden niet door falende volksvertegenwoordigers naar huis mogen gestuurd voordat ze falende (top-)ambtenaren hebben aangepakt (waar nodig tucht- en zelfs strafrechterlijk). Het feit dat vrijwel geen volksvertegenwoordigers, kabinetsleden en topambtenaren beschikken over enige interesse, laat staan ervaring, in het militaire metier, komt dan extra hard aan. Het zelfreinigend vermogen van met name de ambtelijke top (Algemene Bestuursdienst) is non-existent, dus ben ik verre van optimistisch.