Het was onvermijdelijk, het aftreden van minister Jeanine Hennis van Defensie. Verrassend was misschien wel het aftreden van Commandant der Strijdkrachten Middendorp. Beiden namen hun verantwoordelijkheid na het mortierongeval in Mali waarbij twee Nederlandse militairen de dood vonden en 1 militair ernstig gewond raakte, en het kritische rapport van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) daarover.
De militairen sneuvelden door ondeugdelijke granaten, waardoor een granaat in de mortierbuis ontplofte. Er zijn fouten gemaakt bij aanschaf van die granaten, ook zijn ze niet afdoende getest, en kritische geluiden van militairen die waarschuwden, werden door Defensie terzijde geschoven. Ook was de ziekenverzorging niet op orde in het ziekenhuis dat in noodgevallen gebruikt moest worden, zo concludeerde de OVV. Die daarnaast de cultuur bij Defensie hekelde. Can do is omgeslagen naar een angstcultuur.
Niet in OVV-rapport staat de commando die stierf tijdens een schietoefening op een ondeugdelijke baan. Ook daar was al voor gewaarschuwd. Daarbij spelen bij Defensie meer problemen met veiligheid, en deugdelijkheid van materieel. Commando’s schreven daar brandbrieven over, maar die bleven onbehandeld liggen. Hennis stelde dat de commando’s wel goed uitgerust op missie gingen, maar over die uitleg zijn ook twijfels gerezen.
Hennis nam in de Tweede Kamer ruim de tijd en weerde zich goed tijdens het debat over het OVV-rapport, maar ze besloot uiteindelijk toch de handdoek in de ring te gooien. Ze nam haar politieke verantwoordelijkheid, en met haar nam Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp ook zijn verantwoordelijkheid. Hij is na Generaal van der Vlis de tweede bevelhebber die vrijwillig opzij stapt. Middendorp zou overigens op 5 oktober sowieso opgevolgd worden door vice-admiraal Bauer.
Wat nu?
De vraag is wat er nu gebeurt bij Defensie? Dat een cultuuromslag nodig is, is wel duidelijk. Dat Hennis de politieke verantwoordelijkheid neemt, neemt niet weg dat vrijwel alle partijen in de Tweede Kamer ook verantwoordelijkheid dragen voor het dodelijke ongeval in Mali door decennialang bezuiniging op bezuiniging door te voeren. En de Defensieorganisatie moet zelf ook heel erg hard gaan reflecteren, want binnen de organisatie zelf zitten ook veel sleutelfiguren voor wie het belang van een missie groter is dan de veiligheid van militairen.
Intimidatie, en het kaltstellen van militairen die kritische geluiden laten horen lijkt bij Defensie gemeengoed geworden. Meerdere militairen hebben tegen het Defensie-Platform gezegd dat ze van hoger hand opdracht krijgen om zaken rooskleurig voor te stellen door ‘groen’ te rapporteren, terwijl het ‘rood’ is. Militairen wordt gevraagd om zaken die bij tellingen niet aanwezig zijn, toch als wel aanwezig in te boeken. Er zijn commandanten die hun ondergeschikten te verstaan geven dat ‘er geen problemen’ zijn (‘Je hoort me toch? Er zijn geen problemen’). Generaals sturen kritische schrijvers van deze website berichten waarin ze stellen dat hun verhalen ‘niet fair’ zijn. Defensie-voorlichters doen al aan damagecontrol voordat er überhaupt verhalen geschreven zijn. Klokkenluiders worden monddood gemaakt en dat gaat zo ver dat militairen die zeggen Kamervragen te hebben beantwoord, verzinsels naar mij sturen. Militairen die betrokken zijn bij het niet naleven van veiligheidsregels worden weggepromoveerd. En zo is de lijst lang. En daar droeg Hennis de politieke verantwoordelijkheid voor.
Cultuuromslag
Die cultuur van angst gaat niet weg door het opstappen van Hennis en Middendorp. Sterker nog, het is zelfs goed mogelijk dat die sleutelfiguren hopen dat de storm gaat liggen, dan hebben ze dit ook weer overleefd. Wat nodig is, is een sterke man of vrouw, die de hele defensieorganisatie tegen het licht houdt. Die zorgt voor een cultuuromslag. Die kritische topmilitairen aanstelt die niet alleen zeggen dat ze meer ‘nee’ moeten verkopen, maar die dat ook doen. Dat er generaals komen die niet alleen nadat ze de dienst verlaten hebben hun mond opentrekken, maar dat ook doen terwijl ze nog in dienst zijn. Een topman, of – vrouw die kijkt naar welke selectiecriteria gehanteerd worden om hogerop in de organisatie te komen, omdat het selectiebeleid voor de HDV ervoor lijkt te zorgen dat de cultuur in stand wordt gehouden.
De politiek, het nieuwe kabinet, moet heel veel extra geld gaan uittrekken voor de Krijgsmacht, zodat alle tekorten weer aangevuld kunnen worden. Zodat militairen een fatsoenlijke cao en andere arbeidsvoorwaarden krijgen. Zodat militairen met goed materieel, met goede munitie, goed kunnen oefenen, zodat ze veilig en goed op missie kunnen. Zodat ze niet hoeven te vrezen dat de grootste vijand de eigen organisatie is. Middendorp sprak daarover bij zijn afscheidsspeech bitter woorden. Hij hekelde de staat van de rijgsmacht en het feit dat een rijk land als Nederland een kwart minder bijdraagt aan de NAVO dan het NAVO-gemiddelde. En die woorden moeten politici goed in hun oren knopen. Middendorp roemde ook de militairen terecht voor hun loyaliteit en can-do-mentaliteit. mannen en vrouwen die bereid zijn om hun leven te wagen als de missie er om vraagt. En hij zei dat ze goede arbeidsvoorwaarden nodig hebben, en ook dat geluid is hard nodig uit de militaire top.
Militairen dupe wanbeleid
Hennis maakt dat in ieder geval niet mee als minister. Aan haar kleeft nu de smet van een aftreden. Ondanks dat Hennis er ook voor heeft gezorgd dat de bezuinigingen op de Krijgsmacht zijn gestopt en er meer geld is gekomen. Maar de bezuinigingen zijn zo fors geweest dat onze Krijgsmacht weinig meer waard is, ondanks de voortreffelijke inzet van de meeste militairen. Zij zijn de dupe van wanbeleid van de politiek, en de onethische angstcultuur die in stand is gehouden is door carrièretijgers.
Het aftreden van Hennis en Middendorp was onvermijdelijk. Maar mogelijk biedt het ruimte voor een nieuw begin voor de Krijgsmacht. Zowel in de politiek en binnen de organisatie moet een omslag plaatsvinden. In die zin was het aftreden misschien wel een heel krachtig, en noodzakelijk signaal.
Door Eduard van Brakel
oprichter en hoofdredacteur Defensie-Platform
Beste Eduard, totaal eens! Diegene die verantwoordelijk zijn voor de aanschaf van deze prutmunitie moeten ook weg! Juiste conclusie, niet alleen Hennis en de CDS zijn verantwoordelijk, half politiek Den Haag mag zich achter de oren krabben! Hoeveel brieven hebben militairen, en anderen die de Krijgsmacht een warm hart toedragen, niet geschreven?
Hoop dat de regering haar les eens leert, maar daar heb ik bar weinig vertrouwen in! Net zoals de 5 commando’s. Ons land WIL maar niet bijdragen aan de prijs van vrijheid, van het Bondgenoodschap! Iets wat minister Hennis en de CDS tenminste wel hebben geprobeerd! Den Haag, dit is uw eigen oogst! En de afrekencultuur is er ook bij andere ministeries, geen zorgen!
Helaas Arjan Lieberton,
Ik zou willen dat ik kon zeggen, waar haal je die onzin vandaan? Maar jammer genoeg is het maar al te waar en de geschiedenis blijft zich maar herhalen. Bij de eerstvolgende crisis gaat de politieke hand weer in de buidel van Defensie. In de veertig jaar dat ik bij Defensie heb mogen dienen, militair als burger, heb ik dit scenario iedere keer weer voorbij zien komen. Zelfs de afspraken binnen de NAVO over het te besteden budget, waar ook Nederland mee heeft ingestemd, blijken al sinds jaren meer dan boterzacht. Ons land heeft recht op een volwaardige krijgsmacht, met alle middelen die daar bij horen, en onze jongens hebben daar zeker recht op.
vind het erg triest dat Hennis moest aftreden, terwijl de `echte `verantwoordelijken in de tweede kamer zitten. Er moest zonodig bezuinigd worden op defensie. Nu is het allemaal kommer en kwel. Schepen die allang niet in staat zijn hun taken uit te voeren. Het éne schip wordt operationeel gemaakt met de onderdelen van een ander schip. Volgens het journaal van 17 november 2017 gaat er 4 miljoen extra naar defensie personeel en materieel. De incomplete schepen moeten nog even geduld hebben, M.a.w. luchtdoel raketten kunnen voorlopig in de silo’s blijven omdat ze niet bruikbaar zijn. Gebrek aan de juiste sensoren.
zij was nog niet eens minister toe deze tragedie heeft plaats gehad. Dan is het onverteerbaar dat zij de puinhoop, die voorlopig nog wel een poosje door moddert achter blijven. Ook de generaal, als de rechter hand van de minister neemt ook zijn verantwoordelijkheid. Hiermee toont hij zijn solidariteit aan de minister. Maar waar is deze crisis uiteindelijk door ontstaan, en eigenlijk mede verantwoordelijk, DE OVERHEID ZELVE, door alsmaar te bezuinigen op defensie, en daar is zij nu de dupe van geworden. Zij stond met de rug tegen een meters dikke muur. En wie zij n de lachende derden, de partijen. Die wassen hun handen in onschuld.
Het vertrek van MinDef en CDS moet niet het enige effect zijn, de cultuur moet om. En dat kan alleen maar als we rigoureuze maatregelen treffen. Misschien eerst maar eens stoppen met al die missies die niets brengen en feitelijk alleen een politiek doel dienen. Met alleen CidW en EFP heeft in ieder geval de Landmacht voldoende om handen, om dan eindelijk eens echt te te kunnen repareren. Dan kunnen we tegen de tijd dat we wel de benodigde 2% op de mat leggen eens zien of we nog meer kunnen bijdragen aan binnen- en buitenlandse veiligheid.
Stoppen met fase 2/3 excelsheet werkwijze; niet ‘up or out’ maar ‘up or stay at your level’. Keuzes door personeel zelf laten maken. Beter een oudere, ervaren sergeant die zelf de keuze maakt om te blijven in plaats van een vacature!
Materieel, personeel en werkdruk in verhouding brengen! Eerst rust in de tent, zorgen dat we de organisatie weer kunnen vullen en de mensen een volwaardige CAO en toekomst bieden.