Marc de Natris: Misdragingen keihard straffen en transparanter zijn

Defensie moet veel transparanter zijn over incidenten en misdragingen keihard bestraffen, maar dat betekent niet dat de hele Defensiecultuur op de schop moet.  Dat zegt Marc de Natris, de voorzitter van de Koninklijke Vereniging van Marineofficieren (KVMO). ‘Defensie moet eerlijk en rechtvaardig zijn. Als er iets is, onderzoeken we dat. En als dat niet past bij Defensie, dan is het exit voor betrokkenen, dan nemen we afscheid.’

Veel collega’s herkennen het niet

Er is de laatste tijd veel te doen rondom de cultuur bij Defensie. De Tweede Kamer wil dat er een groot onafhankelijk onderzoek komt, onder meer naar aanleiding van het OVV-rapport rondom het mortierincident in Mali, en de recent naar buiten gekomen misbruikzaak bij de Luchtmobiele Brigade. Daar werden militairen verkracht,  mishandelt en misbruikt onder het mom van een ontgroeningsperiode.
Volgens De Natris is het logisch dat er veel (media)aandacht is voor deze misdragingen maar het gaat te ver om te stellen dat dit de Defensiecultuur is.  ‘We moeten niet vergeten dat dit een hele kleine minderheid is’, zegt De Natris, ‘Heel veel collega’s herkennen dit helemaal niet. Die denken: dit kan niet waar zijn’

‘Cultuur is essentieel’

‘Misdragingen moet je straffen,’ vindt de KVMO-voorzitter, ‘Maar dat betekent niet dat de hele cultuur moet veranderen. Want uiteindelijk is het wel zo dat de Defensiecultuur essentieel is voor defensie. Je hebt een speciaal slag mensen gewoon nodig om het gevaarlijke werk onder moeilijke omstandigheden te doen.’
‘Als ik nu kijk naar het incident bij Luchtmobiel, dan blijkt dat tot 3x toe het OM en/of Marechaussee zegt dat er geen zaak is. En dan heb je geen ontslaggrond. Het CLAS heeft toen besloten: we pakken de daders op en we halen ze weg bij Luchtmobiel. Het CLAS had ook kunnen zeggen we ontslaan ze wel, dan verlies je dit misschien bij de rechter, maar je geeft dan wel een signaal af. Wat ook heel interessant is, als Defensie dit laatste had gedaan, dan hadden sommige van die militairen misschien wel aangeklopt bij een vakbond voor juridische ondersteuning. En dan ben ik benieuwd naar het leiderschap binnen de vakbonden:  hadden ze dan gezegd: hetgeen jij hier gedaan hebt, vinden wij niet acceptabel en daarom krijg jij geen ondersteuning van ons? ‘

Met hand en tand verzetten tegen excessen

‘Defensie moet in dit soort gevallen veel meer open zijn’, zegt De Natris, ‘Dat zag je onlangs bij een andere casus waarbij een vrouwelijke militair werd aangerand en gefilmd terwijl ze sliep. Daar heeft Defensie zelf gezegd: wij doen aangifte. En daarmee onderneemt Defensie zelf de juiste stappen. Het blijft pijnlijk maar het nieuws en imagoschade voor Defensie is minder groot. In een grote organisatie als defensie zullen helaas altijd excessen plaatsvinden. Tegen deze excessen of misdragingen moeten wij, als militairen, ons met hand en tand verzetten, maar dat betekent niet dat we de hele cultuur moet veranderen, wel zullen accenten moeten worden verschoven, want uiteindelijk leidt defensie  geen padvinders op.’
‘Wat me opvalt is dat Defensie bij elk incident in een kramp schiet. Dat zie je nu ook, er is een geheimhoudingsplicht opgelegd, door deze geheimhoudingsplicht wordt het zo’n grote zaak. Als Defensie er gewoon gelijk mee naar buiten komt, en zegt:  we hebben er alles aan gedaan, maar er is geen zaak volgens de Marechaussee, maar we hebben de mensen toch gepakt en overgeplaatst, en we hebben er alles aan gedaan om de slachtoffers weer veilig op te nemen in de organisatie, dan was het ook pijnlijk geweest, maar dan was de geur van ‘doofpot’ niet aan de orde geweest.’
Volgens De Natris kan Defensie een voorbeeld nemen aan de politie die elke paar maanden zelf met een lijst van incidenten naar buiten komt. Hij zegt: ‘Niet leuk, maar veel beter dan de schijn wekken dat incidenten met de mantel der liefde worden bedekt. Binnen een professionele organisatie als defensie kan en mag hier geen sprake van zijn.’
Door: Eduard van Brakel